Türkiye’nin Cari Açık Problemi: Güncel İstatistikler ve Sorunlar

Türkiye’nin cari açık miktarı 2023’de 105 milyar 997 milyon dolar oldu. İthalat 361 milyar 774 milyon dolar, ihracat ise 255 milyar 777 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Türkiye Neden İhtiyaç Duyduğu Her Şeyi Yapamıyor?

Türkiye ihtiyaç duyduğu hemen hemen her şeyi üretebilir. Ancak bazı ülkeler daha düşük bir fiyata aynı şekilde ürün üretebilir. Bu mallar için daha az ödeme yapmak daha mantıklıdır.

Bazı ürünlerde Türkiye’nin karşılaştırmalı bir üstünlüğü vardır. Bunlar çelik ve kimyasallar gibi endüstriyel malzemelerdir. Ayrıca hazır giyim ve konfeksiyon, motorlu taşıtlar ve elektronik malzemeleri ve ekipmanları gibi sermaye mallarını da içerirler.

Türkiye, aşağıdaki kategorilerden en az birine uyan ülkelerle açık verir:

• Petrol ihraç eden ülkeler
• Türkiye’nin ürettiği ürünlere ihtiyacı olmayanlar
• Türkiye’nin ticaret yaptığı ancak ihraç ettiğinden daha fazlasını ithal ettiği ülkeler

Cari Açık Verilen Beş Ticaret Ortağı

Türkiye’nin dış ticaretindeki dengeyi genel olarak bazı ülkeler nezdinde sürdürebilir şekilde yapıyor olsa da ticaret hacminin yüksek olduğu ilk beş ülke ile yaptığı ticarettin ilk üçünde ile ciddi cari açık vermektedir. Lakin bunun temel sebebi temelde doğal kaynak, ucuz işçilik ve bilgi eksikliğidir.

• Çin – 48 milyar dolarlık ticaret yapıldı ve 41.7 milyar dolarlık cari açık verildi.¹
• Rusya – 56.5 milyar dolarlık ticaret yapıldı ve 34.6 milyar dolarlık cari açık verildi.
• İsviçre – 21.9 milyar dolarlık ticaret yapıldı ve 17.8 milyar dolarlık cari açık verildi.²

Türkiye’nin En Büyük Cari Açığı Çin’de

Çin ile olan 41.7 milyar dolarlık cari açığın sebebi 48 milyar dolarlık ithalattır. Türkiye’nin başlıca ihraç ürünleri mermer ve traverten, diğer kıymetli metal cevherleri ve konsantreleri, kurşun, krom, bakır, demir, çinko, tabii borat cevherleri, bor oksitleri ve borik asitler olurken, başlıca ithal ürünleri Hücresel/diğer kablosuz ağlar için telefonlar, otomatik bilgi işlem makinaları ve üniteleri, ses-görüntü ve diğer bilgileri almaya, çevirmeye ve vermeye yarayan araçlar, kompresör, konvertör gibi mallar olmuştur.³

Türkiye’nin İkinci En Büyük Cari Açık Problemi Rusya İle

Rusya ile olan 34.6 milyar dolarlık cari açığın temel sebebi aslında doğal gaz ve petrol kaynaklıdır. Türkiye Rusya’ya başlıca yaş meyve ve sebze, kara ulaşım araçları ve bunların aksam parçaları, tekstil ve hazır giyim ürünleri, metallerden nihai ürünler ile elektrikli makine ve cihazları ihraç etmektedir.⁴

Son Yılların Hızla Artan İthalat Ortağı İsviçre

Türkiye-İsviçre ticareti normalde 8-10 milyar dolaylarında olurken son yıllarda hızla artarak 20 milyar dolar seviyelerine gelmiştir. Ancak bunun temel sebebi Türkiye’nin yaptığı ithalattır. Toplamda 21.9 milyar dolarlık bir ticaret gerçekleşirken bunun sadece 2.32 milyar doları Türkiye’nin yaptığı ihracattır kalan 19.90 milyar dolar ise ithalattan oluşmaktadır. Türkiye’nin başlıca ihraç ürünleri altın ve değerli metaller, tekstil-konfeksiyon ürünleri, kara ulaşım araçları, metal ve metal ürünleri, sebze-meyve, makine ve aletler olurken ithalat ürünleri ise atın ve değerli metaller, ilaç ve kimya sanayi ürünleri, elektronik cihazlar, makina, saat, tıbbi ve optik aletler olmuştur.⁵

Temel Çıkarımlar

• Türkiye, üç büyük ticaret ortağıyla olan ilişkilerinde cari açık veriyor: Çin, Rusya ve İsviçre.
• Türkiye’nin dış ticaretindeki en büyük cari açık Çin ile.

1. Ticaret Bakanlığı “Dış Ticaret İstatistik Tabloları” ↩︎
2. Dış İşleri Bakanlığı “İsviçre’nin Ekonomisi” ↩︎
3. Dış İşleri Bakanlığı “Çin Halk Cumhuriyeti’nin Ekonomisi” ↩︎
4. Dış İşleri Bakanlığı “Rusya’nın Ekonomisi” ↩︎
5. Dış İşleri Bakanlığı “İsviçre’nin Ekonomisi” ↩︎