Satın Alma Gücü Paritesi Nedir?

5 ay önce
Satın Alma Gücü Paritesi Nedir?

Satın Alma Gücü Paritesi Nedir?

Satın alma gücü paritesi (PPP), çeşitli dünya para birimlerinin satın alma gücünün birbirleriyle karşılaştırılmasına olanak tanıyan bir ekonomik teoridir. Aynı miktarda mal ve hizmeti başka bir para birimiyle satın alabileceğiniz teorik döviz kurudur.

Satın Alma Gücü Paritesinin Tanımı ve Örnekleri

Satın alma gücü paritesi hesaplaması, tüm ülkeler aynı para birimini kullansaydı şeylerin ne kadara mal olacağını söyler. Başka bir deyişle, bir para biriminin başka bir para birimiyle aynı satın alma gücüne sahip olması için değiştirilmesi gereken orandır.1 Satın alma gücü paritesi, mal ve hizmet fiyatlarının zaman içinde ülkeler arasında eşitlenmesi gerektiğini belirten bir ekonomik teoriye dayanır.

  • Kısaltma: SAGP
Not
Uluslararası ticaret, insanların en iyi fiyatı bulmak için alışveriş yapmalarına olanak tanır. Yeterli zaman verildiğinde, bu karşılaştırma alışverişi herkesin satın alma gücünün “eşitliğe” veya eşitliğe ulaşmasını sağlar.

Dünya Bankası dünyadaki her ülke için SAGP‘ı hesaplar. SAGP oranını Amerika Birleşik Devletleri ile karşılaştıran bir harita sağlar.

Birçok gelişmekte olan ülke için SAGP, resmi döviz kuru ölçüsünün bir katı kullanılarak tahmin edilir. Gelişmiş ülkeler için, resmi döviz kuru ve SAGP ölçüleri daha benzerdir çünkü gelişmiş ülkelerdeki yaşam standartları Amerika Birleşik Devletleri’ndekilere daha yakındır.

Satın Alma Gücü Paritesi Nasıl Çalışır?

Bir ekonomist, farklı ulusların ekonomik çıktılarını birbirleriyle karşılaştırmak için SAGP’ı kullanacaktır. Dünyanın en büyük ekonomisine sahip ülkenin hangisi olduğunu belirlemek için kullanılabilir. Bir ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasına (GSYİH) ek olarak SAGP döviz kurlarını kullanmak, bir ülkenin ekonomik sağlığının daha ayrıntılı bir resmini sağlamaya yardımcı olabilir.

Teorik değer, uluslararası para birimindeki dalgalanmaları tahmin etmeye ve zayıflığı göstermeye yardımcı olduğu için yabancı para biriminde işlem yapanlar ve yabancı hisse senetleri veya tahvilleri tutan yatırımcılar için de faydalıdır.2

Not
Sık sık olmasa da, SAGP aynı zamanda yeni ülkeler için döviz kurunu belirlemek ve gelecekteki gerçek döviz kurlarını tahmin etmek için de kullanılır.

Bir Ülkenin Çıktısını Karşılaştırma

Satın alma gücü paritesi, GSYİH’yi karşılaştırdığınızda makroekonomik çalışmalarda en büyük kullanımını bulur. Birçok ülkenin kendi para birimi olduğundan, GSYİH değerleri çarpık olabilir. SAGP, bir ülkenin GSYİH’sini ABD’de fiyatlandırılıyormuş gibi yeniden hesaplar.

CIA World Factbook, ülkeler arasındaki çıktıyı karşılaştırmak için SAGP’ni hesaplar.3 Çin’in 2019 GSYİH’sinin 22,5 trilyon dolar olduğu tahmin ediliyor; bu, 20,5 trilyon dolarlık ABD GSYİH’sinden çok daha fazladır. SAGP’ye göre Çin, dünyanın en büyük ekonomisine sahiptir.

Ancak, SAGP olmadan, bu karşılaştırma farklı bir sonuç verir. Çin’in GSYİH’sini yuan cinsinden ölçerseniz ve ardından bu yuanı piyasa döviz kuru üzerinden ABD dolarına çevirirseniz, ülkenin 2019 GSYİH’si yalnızca yaklaşık 14,3 trilyon dolar olurdu.4

Not
İki GSYİH ölçümü arasındaki fark, yaşam maliyetindeki farklılıklardan kaynaklanmaktadır.

Big Mac Endeksi

Ayrıca, daha ucuza bir McDonald’s Big Mac’i nereden alabileceğinizi bulmak için SAGP’yi kullanabilirsiniz. Aralık 2020’de ABD’deki Big Mac 5,66 dolardı. Çin’de aynı şeyi 22,4 yuana alabilirsiniz. Mevcut piyasa döviz kurlarına göre bu sadece 3,47 dolara denk geliyor. The Economist’in Big Mac Endeksi bu Big Mac karşılaştırmalarını 55 ülke için hesaplıyor.

Not
Big Mac Endeksi her yıl The Economist tarafından yayınlanmakta olup 1986 yılında oluşturulmuştur.

Burgernomics (Big Mac endeksi çalışması) SAGP’nin gayri resmi bir ölçüsünü verebilir. Diğer çoğu sandviç gibi, Big Mac de son halinde iyi seyahat etmez, bu yüzden ihraç edilmez. Fiyatı çoğunlukla yerel işgücüne ve restoran maliyetlerine bağlıdır. Çin’deki işgücü daha ucuz olduğundan, bir Big Mac üretmek Amerika Birleşik Devletleri’ndekinden daha az maliyetlidir.

McDonald’s standartlarına göre, bir Big Mac dünyanın her yerinde temelde aynı sandviçtir. Çin’de yaklaşık 2 dolar daha ucuz olmasına rağmen daha küçük bir sandviç almazsınız. Satın alma gücü paritesi bu sorunu çözer. Bir ülkenin mal ve hizmetlerinin değerini, ABD fiyatlarından satılıyormuş gibi yeniden hesaplar.

Big Mac Endeksi size bir ülkenin yaşam maliyeti hakkında çok şey söyler. Ucuza yaşamak istiyorsanız ve dünyadaki herhangi bir ülkeye taşınabiliyorsanız, Big Mac Endeksini kullanın.

Tarihçe

SAGP, I. Dünya Savaşı’ndan sonra yaratıldı. O zamandan önce, çoğu ülke altın standardına güveniyordu. Bir ülkenin döviz kuru, para biriminin ne kadar altın değerinde olduğunu söylüyordu. Çoğu ülke, savaşı finanse etmek için altın standardını terk etti. İhtiyaç duydukları tüm parayı bastılar ve enflasyon yarattılar.

Savaştan sonra, İsveçli ekonomist Gustav Cassel, yeni pariteyi elde etmek için her para biriminin savaş öncesi değerinin enflasyon oranıyla çarpılmasını önerdi. Bu, günümüzün SAGP’sinin temelini oluşturdu.5

Neden SAGP Dünyasında Yaşamıyoruz

SAGP tek fiyat yasasına bağlıdır. Teoride, döviz kurlarındaki fark hesaba katıldığında, her şeyin maliyeti aynı olur.

Gerçek dünyada durum böyle değildir, bunun dört nedeni vardır. Birincisi, ulaşım maliyetleri, ulusal vergiler ve gümrük vergilerinde farklılıklar vardır. Bu maliyetler bir ülkedeki fiyatları yükseltir. Birçok ticaret anlaşması olan ülkeler daha az tarifeye sahip oldukları için daha düşük fiyatlara sahip olacaktır. Sosyalist ülkeler daha fazla vergiye sahip oldukları için daha yüksek maliyetlere sahip olacaktır.

İkinci neden, gayrimenkul ve saç kesimi gibi bazı şeylerin gönderilememesidir. Sadece aşırı zengin küresel gezginler New York’taki evlerin fiyatlarını Londra’daki evlerle karşılaştırabilir.

Üçüncü neden, herkesin uluslararası ticarete aynı erişime sahip olmamasıdır. Örneğin, kırsal Çin’deki biri dünyanın dört bir yanında satılan öküzlerin fiyatlarını karşılaştıramaz. Ancak Amazon ve diğer online satıcılar kırsal kesim sakinlerine bile daha gerçek satın alma gücü paritesi sağlıyor.

Dördüncü neden, ithalat maliyetlerinin döviz kuru dalgalanmalarına tabi olmasıdır. Örneğin, ABD doları zayıfladığında, Amerikalılar ithalat için daha fazla ödeme yapar. Döviz kuru değerlerinin değişmesinin en önemli itici gücü döviz piyasasıdır. Döviz kuru değerlerinde geniş dalgalanmalar yaratır.6 Tüccarlar bir ülkenin para birimini açığa satmaya karar verdiklerinde, o ülke genelinde maliyetleri etkili bir şekilde azaltırlar.

Temel Çıkarımlar

  • Satın alma gücü paritesi (SAGP), ulusal ekonomileri karşılaştırırken yaşam maliyetindeki farklılıkları hesaba katma yöntemidir.
  • SAGP’yi anlamanın bir yolu, 55 ülkede bir McDonald’s Big Mac’inin fiyatını karşılaştıran Big Mac Endeksini incelemektir.
  • SAGP, ülkeler arasında GSYİH ve göreceli ekonomik büyüklüğü karşılaştırmak için iyi bir araçtır.
  • Gümrük vergileri ve ulaştırma maliyetleri gibi karmaşık değişkenleri içerdiğinden, uzmanlar genellikle tam SAGP denklemini hesaplayan tek kişilerdir.
  1. International Monetary Fund. “Purchasing Power Parity: Weights Matter.” ↩︎
  2. The World Bank. “International Comparison Program (ICP).” ↩︎
  3. Central Intelligence Agency. “Real GDP (Purchasing Power Parity).”  ↩︎
  4. Central Intelligence Agency. “China.” ↩︎
  5. The Library of Economics and Liberty. “Gustav Cassel.” ↩︎
  6. Office of Investor Education and Advocacy. “Foreign Currency Exchange (Forex) Trading For Individual Investors.” ↩︎

İlişkili Yazılar