İşsizlik Çözümleri | Yüksek İşsizliği Çözmenin En İyi Yolları

İşsizlik çözümleri nedir diye sorduğumuzda elbette yeni işler yaratmak diyebilirsiniz. Yaratılması gereken iş sayısı, işsizlik oranına ve iş aramak için işgücüne katılan kişi sayısına bağlıdır. İşsizlik %6 ila %7’nin üzerine çıktığında ve orada kaldığında, bu ekonominin yeterli sayıda yeni iş yaratamayacağı anlamına gelir. İşte o zaman hükümet devreye girer.¹

TÜİK işgücü istatistiklerine ilişkin verileri düzenli olarak yayınlar.² İşgücündeki işsizlerin yıllık yüzdesini 1990’a kadar bildirir. Ayrıca, işsizlik oranını etkiledikleri için mali ve parasal politikaların yıllar içindeki başarısını veya başarısızlığını da gösterir.

Para Politikası

İlk çözüm TCMB’nin genişletici para politikasıdır. Güçlü, hızlı ve etkilidir. Düşük faiz oranları ailelerin ihtiyaç duydukları şeyleri almasını kolaylaştırır. Buna arabalar, evler ve tüketici elektroniği gibi pahalı ürünler dahildir. Ekonomiyi tekrar rayına oturtmak için yeterli talebi teşvik eder. Düşük faiz oranları ayrıca işletmelerin daha az borç almasına olanak tanır. Bu onlara artan talebi karşılamak için yeterli sayıda işçiyi işe almak için gereken finansal sermayeyi sağlar.³

Maliye Politikası

Durgunluk gerçekten şiddetliyse, para politikası tek başına yeterli olmayabilir. İşte o zaman mali politikaya ihtiyaç duyulur. Hükümet ekonomiyi canlandırmak için vergileri kesebilir veya harcamaları artırabilir. Genişletici bir mali politikanın başlaması para politikasından daha yavaştır. Meclis ve cumhurbaşkanının bir sonraki adımlar konusunda anlaşması zaman alır, ancak uygulandığında daha etkili olabilir. Ayrıca hükümetin işleri düzelteceğine dair çok ihtiyaç duyulan güveni sağlar. Güven, insanları daha iyi bir gelecek için şimdi harcama yapmaya ikna etmek için çok önemlidir.⁴

Vergileri azaltmak, faiz oranlarını düşürmek gibi işler. Her ikisi de işletmelere ve tüketicilere harcayacakları daha fazla para verir. Bu talebi artırır. İşletmelere yatırım yapmak ve daha fazla işçi almak için daha fazla nakit verir.

Hükümet harcamaları ayrıca iş programları şeklinde de olabilir. Hükümet doğrudan çalışanları işe alabilir. Ayrıca şirketlerle bir şeyler inşa etmek ve hizmet sağlamak için sözleşme yapar.⁵ Tüketicilere daha fazla ürün satın almak için ihtiyaç duydukları parayı sağlar.⁶

En Uygun Maliyetli Çözüm

Dolar bazında, en çok iş yaratan en iyi yatırım hangisidir? Massachusetts Amherst Üniversitesi’nin yaptığı bir araştırma, toplu taşıma inşa etmenin en uygun maliyetli çözüm olduğunu buldu. Toplu taşımacılığa harcanan bir milyar dolar, 19.795 inşaat işi yaratıyor.⁷

İşsizlik yardımları da büyüme sağlayabilir. İşsizler aldıkları her kuruşu harcamaya en yatkın olanlar kişilerdir. Bakkaliye, giyim ve konut gibi temel ihtiyaçları satın alırlar. Örneğin işsizlik yardımlarına harcanan her lira gayri safi yurtiçi hasılada 1,5 veya 2 liraya denk gelebilir. Nasıl mı?

1 lira nasıl 1,5-2 lira yaratabilir? Bunu dalga etkisi yoluyla yapar. Örneğin, markette harcanan bir lira gıda için ödeme yapar. Ayrıca kasiyerin maaşını, gıdayı taşıyan kamyon şoförlerinin ve hatta onu yetiştiren çiftçilerin maaşını ödemeye yardımcı olur. Kasiyerler, kamyon şoförleri ve çiftçiler daha sonra bakkaldan alışveriş yapar. Bu dalga etkisi talebi güçlü tutar ve ek faydalar yaratır. Mağazalar, işsizlerin ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetleri sağlamak için çalışanlarını tutar. Bu faydalar olmadan talep düşer. Daha sonra perakendeciler çalışanlarını işten çıkarmak zorunda kalır ve bu da işsizlik oranlarını artırır.

İşsizlik yardımları hızlı bir şekilde işe yarar. Hükümet doğrudan ekonomiye giden bir para kaynağı yaratır. Ulaşım ve alt yapı projelerinin uygulanması daha uzun sürer. Planlar güncellenmeli, işçiler işe alınmalı ve malzemeler teslim edilmelidir.

Eğitime fon sağlamak da etkili bir işsizlik çözümüdür. Daha iyi eğitimli insanlar daha yüksek maaşlı işlere girebilirler. Kazandıkları daha yüksek maaşlarla daha fazla şey satın alabilirler. Harcanan her bir lira binlerce iş yaratabilir. Bu, savunma harcamalarından çok daha iyidir. Savunma daha sermaye yoğun bir alandır. Modern savunma, askerlerden çok insansız hava araçlarına, F-35’lere ve uçak gemilerine güvenir.

En popüler mali teşvik, genel gelir vergisi kesintileri veya aflardır. UMass/Amherst çalışmasına göre bu en maliyet etkin olanı değildir. Bir milyar dolarlık kesintiler 10.779 iş yaratır. Çalışanlar paranın yalnızca yarısını harcar, bu durumda bu yalnızca 505 milyon dolardır.

Sonuç olarak, vergi oranındaki indirimler iş büyümesine yardımcı olmanın en etkili yolu değildir. Vergi indirimi, daha az vergi ödedikleri anlamına gelir, ancak yine de ödemek zorundadırlar. Psikolojik olarak, ekstra bir şeye para harcama olasılıkları daha düşüktür. Bu bir bonus gibi hissettirmez. Sonuç olarak, insanlar aldıkları her şeyi biriktirmeye veya diğer borçlarını ödemek için kullanmaya daha yatkındır.^{8 9}

Maliye Politikası Riskleri

Maliye politikasının olumsuz tarafı bütçe açığını artırabilmesidir. Bu daha fazla devlet borcu yaratır. Borç ekonominin toplam çıktısının %100’üne yaklaştığında ekonomik büyümeyi yavaşlatır. Yatırımcılar o devletin borcuna olan isteklerini kaybedebilirler. Bu da faiz oranlarının yükselmesine ve borçlanma maliyetinin artmasına neden olur.¹⁰

Arz yönlü ekonominin savunucuları, vergi kesintilerinin sürekli ekonomiyi, görülen vergi gelirini sürdüreceği kadar artırdığını söylüyor, ancak Laffer Eğrisi’ne göre bu, yalnızca vergilerin başlangıçta belirli bir stabiliten üzerinde olması durumunda mevcut.¹¹

Sonuç Olarak

Hükümet işsizliğin üstesinden gelmek için iki politika kullanıyor: parasal ve mali.

Genişletici para politikası para arzını artırır ve:

• Daha hızlı etkilere sahiptir.
• Talebi, üretimi ve nihayetinde istihdamı teşvik eder.
• Merkez bankası tarafından yönetilir.

Genişletici maliye politikaları hükümet harcamalarını ve vergi kesintilerini içerir. Bunlar:

• Etkili olmak için daha fazla zamana ihtiyaç duyar.
• Tüketiciler üzerinde daha büyük bir etkisi vardır ve ekonomik teşvikler daha etkili olur.
• Devlet borcunu arttırır ve bütçe açığına katkıda bulunur.

En uygun maliyetli çözümler mali çözümlerdir. Toplu taşıma inşa etmek, işsizlik yardımları sağlamak, eğitim sektörünü finanse etmek ve vergisi kesintileri, tüketicilerin daha fazla gelir elde etmesine ve bunu talebi teşvik etmek için harcamasına olanak tanıyor.

1. Stanford University. “Why Has the Unemployment Rate Fared Better Than GDP Growth?” ↩︎
2. TÜİK “İstihdam, İşsizlik ve Ücret” ↩︎
3. Board of Governors of the Federal Reserve. “How Does Monetary Policy Influence Inflation and Employment?” ↩︎
4. International Monetary Fund. “Fiscal Policy: Giving and Taking Away.” ↩︎
5. National Archives. “Estimates of Job Creation From the American Recovery and Reinvestment Act of 2009.” ↩︎
6. Carnegie Mellon University. “The American Recovery and Reinvestment Act: Solely a Government Jobs Program?” ↩︎
7. University of Massachusetts Amherst. “The U.S. Employment Effects of Military and Domestic Spending Priorities,” Page 6. ↩︎
8. Congressional Budget Office. “Economic Stimulus: Evaluating Proposed Changes in Tax Policy,” Page 5. ↩︎
9. Congressional Budget Office. “The Fiscal Multiplier and Economic Policy Analysis in the United States,” Page 5. ↩︎
10. Bank for International Settlements. “The Real Effects of Debt,” Page 1. ↩︎
11. University of California, Berkeley. “How Far Are We From the Slippery Slope? The Laffer Curve Revisited.” ↩︎