Bitcoin Nedir?

Bitcoin, insanlar veya işletmeler arasında anında ödemeler için eşler arası teknolojiyi kullanan merkezi olmayan bir kripto para birimidir. Bir para birimi olarak satın alınabilir ve kullanılabilir ve ayrıca bir yatırım türüdür.

Bitcoin Tanımı ve Örneği

Bitcoin, bir bilgisayarda elektronik olarak yaratılan ve tutulan bir dijital para birimi biçimidir. Bitcoin, dolar gibi fiziksel para değildir ve merkez bankaları veya para otoriteleri tarafından değiştirilebilir bir para birimi olarak tanınmazlar, ancak 2021’de El Salvador bitcoin’i yasal ödeme aracı olarak kabul etti.

Bitcoin, yaygın olarak ilk kripto para birimi olarak kabul edilir. Matematiksel problemleri çözen gelişmiş bilgisayar yazılımları kullanılarak üretilir veya “kazılır”.

Bitcoin, onu küresel bir değişim aracı olarak geleneksel para birimlerinden ayıran birkaç özelliğe sahiptir. Merkez bankaları veya para otoriteleri bitcoin sayısını kontrol etmez. Bitcoin ayrıca merkezi olmayan bir yapıya sahiptir ve bu da onu etkili bir şekilde küresel yapar. Bilgisayarınız varsa, saniyeler içinde bitcoin almak veya transfer etmek için bir bitcoin adresi ayarlayabilirsiniz. Bitcoin bir bakıma anonimdir ve birden fazla adresi korumanıza olanak tanır; bir adres ayarlamak kişisel bilgi gerektirmez.

Bitcoin Nasıl Çalışır?

“Madencilik”, bir bitcoin yaratmak için yapılan iş için kullanılan terimdir. Madencilik yazılımı giderek karmaşıklaşan bir matematik problemini çözer. Bir bitcoin yaratıldığında dolaşıma girer ve işlemlerde kullanılabilir veya saklanabilir.

Bir bitcoin ayrıca “satoshi” adı verilen daha küçük artışlara bölünebilir. Piyasa değerlerine göre işlemlerde kullanılabilen bir bitcoin için 100 milyon satoshi vardır.¹ Örneğin, bir bitcoin 66.000 $ değerindeyse, bir satoshi 0,00066 $ değerindedir. 1 $ değerinde bir ürün satın almak için 1.515 satoshiye ihtiyacınız olur.

Bitcoin ile birlikte gelen en ilginç icatlardan biri de “blok zinciri (blockchain)” olarak da adlandırılan dağıtılmış defter teknolojisidir (DLT). DLT, varlık işlemlerini güvenli bir şekilde kaydetmeye ihtiyaç duyan işletmeler ve tüketiciler için inanılmaz bir potansiyele sahiptir. Blok zinciri hiç kimse tarafından düzenlenemez, mülkiyeti izler ve anında ve etkili bitcoin transferlerine olanak tanır.

Bitcoin’i bankalardan veya hükümet yetkililerinden bağımsız olarak ürünler için ödeme yapmak üzere bilgisayar, telefon veya diğer cihazlar aracılığıyla kullanabilirsiniz. Bu nedenle, genellikle karaborsa işlemlerinde kullanılan para birimi olarak klişeleştirilir. Ancak, teknoloji popülerlik kazandıkça, ana akım perakendeciler bunu bir ödeme aracı olarak benimsemeye başlıyor.

Önemli Olaylar

Bitcoin’in anonim yaratıcısı(ları), Satoshi Nakamoto adıyla bilinen, Bitcoin’i ilk olarak 2009 tarihli bir teknik raporda matematiğe dayalı bir ödeme aracı olarak önerdi. Bitcoin’in arkasındaki fikir, bankaları içermeyen bir para birimi sistemi yaratmaktı; bunun yerine, “blok zinciri” olarak bilinen merkezi olmayan bir muhasebe defteri kullanarak çalışacaktı.²

Bitcoin’in değeri, o yılın ilerleyen zamanlarında zirveye ulaşmadan önce ilk olarak Ocak 2017’de 1.000 doları aştı. O zamandan beri, değeri muazzam büyüme dönemlerinin yanı sıra büyük satışlar da gördü. Bitcoin’in fiyatı 2017’nin sonunda 19.000 doların üzerine çıktı ancak sadece bir yıl sonra neredeyse 3.000 dolara düştü. Nisan 2021’de yaklaşık 65.000 dolarlık bir zirveye ulaştı. Bu zirve, ProShares’in New York Borsası’nda ilk bitcoin bağlantılı borsa yatırım fonunu tanıttığı Ekim 2021’de kırıldı. Kasım 2024’te ise 82.000 dolarlık bir fiyattan işlem görmektedir.^{3 4}

Bitcoin Yasal mı?

Bitcoin ve diğer kripto paralar Türkiye’de ve dünyanın çeşitli ülkelerinde yasaldır. Ancak, yasal ödeme aracı değildirler, yani herhangi bir hükümet tarafından desteklenmezler; bu nedenle, kripto para kullanan tüketiciler veya işletmeler bunu kendi riskleri altında yaparlar.

Bitcoin İşlemleri Nerelerde Yasaktır?

Bazı ülkeler Bitcoin gibi kripto paralarla yapılan işlemleri yasakladı. Bunlar:⁶

• Çin – 2021’den beri Çin tüm kripto işlemlerini ve madencilik faaliyetlerini yasakladı.
• Bangladeş – Bitcoin işlemleri kara para aklama karşıtı yasalar nedeniyle yasadışıdır.
• Cezayir – Kripto paralar, merkezi düzenleyici kontrolün olmaması nedeniyle 2018’den beri yasaklanmıştır.
• Nepal – Nepal Rastra Bankası, sanal yapısını temel neden olarak göstererek Bitcoin ticaretini yasakladı.
• Katar – Bitcoin, kara para aklama karşıtı düzenlemelere uyum sorunları nedeniyle kısıtlandı.
• Kuzey Makedonya – Bitcoin’i tamamen yasaklayan tek Avrupa ülkesi olarak, kripto para ticaretini ve kullanımını tamamen kısıtlıyor.

Yaygın Bitcoin Kısıtlamaları

Kripto paraları tamamen yasaklamayan ancak işlemlerin gerçekleşmesini zorlaştıran kısıtlamaları olan ülkeler var. Örneğin, Bahreyn yerel olarak kripto paraları yasaklıyor ancak vatandaşlar sınırları dışında kripto parayla işlem yapabiliyor. İran, Tayland, Litvanya, Lesotho ve Kolombiya gibi ülkeler, kripto para işlemlerini kolaylaştırabilecek finansal kurumlara kısıtlamalar getirerek dolaylı olarak yasaklıyor.

Bitcoin Üzerinden Vergi Ödemeniz Gerekiyor Mu?

Henüz kripto varlıklar için Türkiye’de doğrudan bir vergi düzenlemesi bulunmamaktadır; ancak kripto ticaretinden elde edilen kazançların beyan edilmesi gerektiğine dair öneriler bulunmaktadır. Kripto gelirlerinin gelecekte vergi kapsamına alınması bekleniyor ve bu konu hakkında çalışmalar devam ediyor.

Bitcoin’e Alternatifler

Bitcoin mevcut tek kripto para birimi değildir, ancak piyasa değeri en büyük 10 kripto para biriminin toplamından daha yüksektir. Bitcoin’in piyasa değeri 1.5 trilyon doları aştı; Ethereum’un piyasa değeri 400 milyar dolara yakın ve Binance 90 milyar doların üzerinde. Kripto para birimlerinin listesi ve değerleri büyüyor; en az 10 milyar dolarlık piyasa değerine sahip 10’den fazla farklı kripto para birimi var.⁷

Temel Çıkarımlar

• Bitcoin, bilgisayarlarda tutulan ve herhangi bir banka, ülke veya parasal kuruluş tarafından kontrol edilmeyen sanal bir para birimidir.
• TCMB, Bitcoin gibi kripto para birimlerini direk vergilendirmez ancak bunların satışından elde edilen kazancı vergilendirir.
• 2017’nin sonlarından bu yana, tek bir bitcoin’in değeri yaklaşık 3.000 ila yaklaşık 82.000 dolar arasında dalgalandı.

1. CoinMarketCap. “How to Buy Bitcoin.” ↩︎
2. Bitcoin.org. “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System.” ↩︎
3. CoinMarketCap. “Bitcoin.” ↩︎
4. ProShares. “ProShares Bitcoins Strategy ETF (BITO).” ↩︎
5. International Trade Administration. “El Salvador Adopts Bitcoin as Legal Tender.” ↩︎
6. Money.com “Countries Where Cryptocurrency Is Legal and Illegal” ↩︎
7. CoinMarketCap. “Today’s Cryptocurrency Prices by Market Cap.” ↩︎