Bütçe Nedir?

Bütçe, paranızı her ay nasıl harcayacağınızı özetleyen yazılı bir plandır.

Bütçenin Tanımı ve Örnekleri

Bütçe, ne kadar para kazanmayı beklediğinizi (yani gelirinizi) ve onu nasıl kullanmayı planladığınızı (yani harcamalarınızı) yazdığınız bir finansal planlama aracıdır. Bireyler ve işletmeler nakit akışlarını takip etmek ve hedeflerine ulaşmak için bütçeleri kullanırlar.

• Alternatif ad: Harcama planı

Popüler bütçeleme yöntemlerinden biri 50/30/20 bütçesidir. Gelirinizin %50’sini ihtiyaçlar (kira vs .gibi), %30’unu istekler (alışveriş ve dışarıda yemek yeme gibi) ve %20’sini tasarruflar (acil durum fonu, borç ödeme veya emeklilik fonunuzu oluşturma gibi) için kullanırsınız.¹

Bütçe Nasıl Çalışır?

Bütçenin amacı, harcamalarınızı takip etmenize yardımcı olmak ve böylece paranızı hedeflerinize ulaşmak için kullanabilmenizi sağlamaktır.

“Bütçe oluşturmak, paranızı nasıl harcayacağınıza önceden karar vermenize yardımcı olur,” diyor CFP ve The Ways to Wealth’in kurucusu R.J. Weiss. “Herkesin farklı öncelikleri ve hedefleri vardır. Bütçe yaparak, önceliklerinizin ve hedeflerinizin, o kadar önemli olmayan harcamaların önüne geçtiğinden emin olursunuz.”

Bütçenizi belirledikten sonra üç şeyden biri gerçekleşir:

• Dengeli bir bütçeniz olacak: Bu, gelirinizin giderlerinize eşit olduğu ve kazandığınızdan daha fazla para harcamadığınız anlamına gelir.
• Açığınız olacak: Bu, kazandığınızdan daha fazla harcama yaptığınız ve muhtemelen borca ​​girdiğiniz anlamına gelir.
• Fazlanız olacak: Bu, kazandığınızdan daha az harcama yaptığınız anlamına gelir. Fazla parayı tasarruf etmek, borçlarınızı ödemek ve hedeflerinize ulaşmak için kullanabilirsiniz.

Bireyler ve işletmeler için bütçenin nasıl çalıştığına daha yakından bakalım:

Kişisel Bütçeler

Kişisel bütçenin asıl amacı, kazandığınızdan daha az harcamanıza yardımcı olmak ve böylece aradaki farkı tasarruf hedeflerinize ulaşmak için kullanabilmenizi sağlamaktır. En basit haliyle, kişisel bütçe şu şekilde çalışır:

Her ayın başında, gelirinizi nasıl harcayacağınıza dair yazılı bir plan oluşturursunuz.

Ardından, ilerlemenizi takip etmek için her günün sonunda harcamalarınızı kaydedin. (Burada bir excel veya bütçe uygulaması yardımcı olabilir.) Harcamalarınız muhtemelen şu üç kategoriden birine girecektir:

• Sabit giderler: Bu giderler her ay aynı miktarda paraya mal olur ve genellikle pazarlık konusu değildir. Bazı örnekler kira veya kredi, araba sigortası, telefon faturanız vs.
• Değişken giderler: Bu giderler gereklidir, ancak maliyet aydan aya değişir. Örnekler arasında market alışverişi, elektrik, ulaşım maliyetleri ve araç bakımı bulunur.
• İstekler: Bu giderler %100 eğlenceli ve isteğe bağlıdır. Giyimden ve yeni aletlerden tatillere ve eğlence alışverişlerine kadar her şeyi içerir.

Son olarak, her ayın sonunda ilerlemenizi gözden geçirir ve bu ayın harcamalarını bir sonraki ayın bütçesini planlamak için kullanırsınız.

Kişisel Bütçe Örneği

Geliriniz giderlerinizden fazla, bu yüzden bir bütçe açığınız var. Faturalarınızı zamanında ödeyemediğiniz için bunun doğru olduğuna dair bir içgüdünüz vardı. Ancak şimdi, bütçeniz sayesinde paranızın her ay tam olarak nereye gittiğini biliyorsunuz.

Bütçenizde en az 200 lira serbest bırakmanız gerekiyor, bu yüzden paket servis yemek, giyim, eğlence ve abonelikler için harcamaları kısmaya başlıyorsunuz; hepsi de para harcamak istediğiniz ancak şu anda karşılayamadığınız şeyler.

Paket servis yemek bütçenizden 50 lira, aboneliklerden 50 lira, eğlenceden 40 lira ve giyim bütçenizi yarıya indirerek 110 lira daha serbest bırakıyorsunuz.

Farkına bile varmadan bütçenizde fazladan 250 lira oluyor. Bunun 200 lirasını faturalara ayırıyorsunuz ve diğer 50 lirayı beklenmedik harcamalardan korunmak için bir güvenlik ağı oluşturmak için kullanıyorsunuz.

Bütçe Türleri

Neredeyse dondurma çeşitleri kadar çok bütçe türü vardır. En çok hangi “lezzeti” sevdiğinizi bulana kadar birkaç farklı bütçe türünü denemeyebilirsiniz.

Zarf Bütçe Yönetimi

Zarf bütçe yöntemiyle, bütçeleme kategorilerinizin her biri için harcama limitleri belirler ve harcamalarınızı takip etmenize yardımcı olması için bu miktarda parayı fiziksel bir zarfa koyarsınız. Bir zarfı boşalttığınızda, tekrar maaş alana kadar o kategori yasaklı hale gelir.

50/30/20 Bütçe Kuralı

50/30/20 bütçe kuralıyla, gelirinizin %50’sini ihtiyaçlarınıza, %30’unu isteklerinize ve %20’sini tasarruflarınıza ve borç ödemelerinize harcarsınız. Yani, eve götürdüğünüz maaş ayda 5.000 liraysa, şunları harcarsınız:

• 2.500 lira konut, ulaşım ve diğer ihtiyaçlar için (%50)
• 1.500 lira dışarıda yemek yeme, alışveriş ve abonelikler gibi eğlenceli şeyler için (%30)
• 1.000 lira borcunuzu ödemek ve tasarruf hedeflerinize ulaşmak için (%20)

80/20 Bütçesi Kuralı

Neyin “ihtiyaç”, neyin “istek” olduğunu anlamak zorunda kalmaktan hoşlanmıyorsanız, 80/20 yöntemini düşünün. Bu bütçeleme kuralıyla, gelirinizin %20’sini biriktirir ve diğer %80’ini istediğiniz gibi kullanırsınız.

Unutmayın, %20 tasarruf oranı yalnızca bir kılavuzdur. Bunu 70/30 bütçe, 60/40 bütçe olarak değiştirebilir; sizin için en uygun olanı seçebilirsiniz. Bu yönteme “önce kendinize ödeme” bütçesi veya “ters bütçe” de denir.²

Sıfır Tabanlı Bütçe Kuralı

Sıfır tabanlı bütçe, her liraya bir iş verdiğiniz ve böylece geliriniz eksi giderlerinizin sıfıra eşit olduğu bir stratejidir. Bu, sahip olduğunuz her kuruşu harcadığınız anlamına gelmez. Bunun yerine, maaşınızı tüm giderleriniz, borç ödemeleriniz ve finansal hedefleriniz arasında bölüştürürsünüz, böylece geriye hiçbir şey kalmaz.

Bütçeye İhtiyacım Var mı?

Evet. Bütçe önemlidir çünkü faturalarınızı zamanında ödemenize ve gelecek için para biriktirmenize yardımcı olur. Ayrıca, değer vermediğiniz şeylere daha az para harcamanın yollarını bulmanıza yardımcı olur. Böylece emeklilik, tatil, ev veya yeni bir araba için para biriktirmek gibi hedeflerinize daha fazla para ayırabilirsiniz.

Geliriniz ne kadar küçük veya büyük olursa olsun, herkes bir bütçeden faydalanabilir. Bütçe olmadan, paranızın her ay nereye gittiğini bilmek zordur.

Bütçe Nasıl Oluşturulur

İster kişisel ister iş amaçlı olsun, bütçe oluşturma konusunda şu şekilde hareket etmelisiniz:

1- Aylık Gelirinizi Toplayın

Öncelikle, her ay ne kadar para kazandığınızı bulmanız gerekir. Bu adım için, vergiler ve kesintiler düşüldükten sonra eve getirdiğiniz para miktarı olan net maaşınızı kullanın.

Maaş alıyorsanız, maaş bordrolarınıza bakarak net net maaşınızı bulabilirsiniz. Düzensiz bir geliriniz varsa, geçen yıl kazandığınız tüm parayı toplayın ve 12’ye bölün. Bu, üzerinde çalışabileceğiniz bir tahmin verecektir.

Ek işler gibi diğer gelir kaynaklarını eklemeyi unutmayın.

2- Aylık Harcamalarınızı Tahmin Edin

Şimdi harcamalarınızı hesaplamanın zamanı geldi. Her ay ne kadar para harcadığınızı görmek için eski banka ve kredi kartı ekstrelerinizi inceleyin. Bütçenize ekleyebileceğiniz bazı yaygın harcamalar şunlardır:

• Kira veya kredi ödemeleri
• Kamu hizmetleri (gaz, su, elektrik, kanalizasyon)
• İnternet ve televizyon
• Cep telefonu faturası
• Market ve paket servisi
• Sağlık harcamaları
• Ulaşım maliyetleri
• Eğitim ve çocuk bakımı maliyetleri
• Evcil hayvan maliyetleri
• Borç ödemeleri

Weiss, “Bütçeleme konusunda yeniyseniz, önümüzdeki ay sadece bir harcama kategorisi için bütçeleme yapmayı düşünün,” dedi. “En iyi sonuçlar için, dışarıda yemek yeme, market alışverişi veya eğlence gibi aşırı harcama eğiliminde olduğunuz bir kategori seçin. Fikir, kendinize mümkün olan en yüksek başarı şansını vermek için küçükten başlamaktır. Oradan, bütçe oluşturma yeteneğinize olan güve artacak ve bunu diğer alanlara uygulayabileceksiniz.”

3- Giderlerinizi Gelirinizden Çıkarın

Giderlerinizi gelirinizden çıkardığınızda, imkânlarınız dahilinde mi yaşadığınızı yoksa daha fazla borç mu aldığınızı daha iyi anlayacaksınız.

• Geliriniz giderlerinizden fazlaysa: Tasarruf etmek veya harcamak için paranız var. Bu paranın bir kısmını 4. Adımda belirlediğiniz finansal hedeflere ayırmayı düşünün.
• Eğer başa başsanız: İmkânlarınız dahilinde yaşıyorsunuz, ancak zar zor. İdeal olarak, finansal hedeflerinize harcamak için her ay biraz fazladan para bırakmak istersiniz. Her ay çalışmak için kendinize bir tampon sağlamak amacıyla azaltabileceğiniz birkaç gider olup olmadığına bakın.
• Giderleriniz gelirinizden fazlaysa: Kazandığınızdan fazlasını harcıyorsunuz. Giderlerinizi azaltmanın veya gelirinizi artırmanın yollarını arayın.

4- Bütçenize Bazı Finansal Hedefler Koyun

Bütçenizi oluştururken önümüzdeki aylarda veya yıllarda ulaşmak istediğiniz bazı finansal hedefleri de dahil edin. Örneğin, aşağıdaki gibi hedefler için bütçe kategorileri oluşturabilirsiniz:

• Acil durum fonu
• Bir evin peşinatı
• Yeni araba
• Tatil
• Çocuğun üniversite fonu
• Ek borç ödemeleri

5- İlerledikçe Ayarlamalar Yapın

Hayatınız dinamik ve sürekli değişiyor, bu yüzden bütçeniz de öyle olmalı. Yeni bir iş bulduğunuzda, yeni bir masrafınız olduğunda veya bir ikramiye kazandığınızda, bütçenizi değişiklikleri yansıtacak şekilde ayarlayın.

Ay boyunca hareket ettikçe harcamalarınızı takip edin ve gerektiği gibi ayarlamalar yapın. Bir bütçe alanında sürekli olarak fazla harcama yapıyorsanız, farkı kapatmak için parayı başka bir harcama alanından feragat edebilirsiniz.

Weiss, “Bütçe oluşturmanın tek bir mükemmel yolu yoktur,” dedi. “Bütçe oluşturmanın pratik gerektiren bir beceri olduğu beklentisiyle başlamak önemlidir. Muhtemelen ilk ayda başarısız olacaksınız, ancak önemli olan öğrendiklerinizi alıp ileride uygulamanızdır.”

Temel Çıkarımlar

• Bütçe, her ay paranızı nasıl harcayacağınızı ana hatlarıyla belirten yazılı bir plandır.
• Hem bireyler hem de işletmeler nakit akışlarını yönetmek ve hedeflerine ulaşmak için bütçeleri kullanır.
• Bütçe önemlidir çünkü her ay ne kadar para kazandığınızı ve bu parayı nasıl harcadığınızı gösterir.
• Popüler bütçe türleri arasında 50/30/20 bütçesi, 80/20 bütçesi, zarf bütçesi ve sıfır tabanlı bütçe bulunur.

1. Consumer Financial Protection Bureau. “Building Blocks Student Worksheet: Learning About Budgets,” Page 1. ↩︎
2. Young Leaders of the Americas Initiative. “Top 4 Budgeting Methods To Try.” ↩︎