Çocuğunuzu İlk İşine Nasıl Hazırlayabilirsiniz?

Çocuğunuzun para konularını öğrenmesinin en değerli yollarından biri parayı kendisinin kazanmasıdır. Çocuklarınız reşitse ve kendi eşyalarını satın almak istiyorsa, o zaman onların bir iş bulmasının zamanı gelmiş olabilir.

İstihdam için asgari yaş 14’tür, ancak bu ülkelerin yasalarına göre değişebilir. İşte gençleri ilk işine nasıl hazırlamanız gerektiği konusundaki ipuçları.¹

Çocuğunuz İş Arama Sürecine Başlamadan Önce

Çocuğunuz kendi eşyalarını satın alabilmek için gelir elde etmeye ilgi göstermeye başladığında, bazı iş öncesi hazırlıklara başlamak isteyebilirsiniz.

Onlara Bütçenizden Bahsedin

Aileye ayırdığınız bütçe, genç çocuğunuz için harika bir öğretim aracı olabilir. Onlara her ay ne kadar para geldiğini ve aşağıdaki kategoriler de dahil olmak üzere harcamalarınızı ve onlarla paylaşmak istediğiniz diğer şeyleri gösterin:

• Kira veya kredi ödemesi
• Araba ödemesi ve sigortası
• Faturalar
• Kredi Kartları
• Market
• Etkinlikler

Çocuklarınız her hafta sonu arkadaşlarıyla birlikte sinemaya gitmek istiyorsa, onlara bunun aylık maliyetini gösterin ve bunun bütçenizde hangi kalemden geleceğini tartışın. Eğer etkinlik için ödeme yapacak bütçeniz yoksa, kendi ihtiyaçlarını karşılamak için kendi başlarına bir iş bulmaya daha da istekli olabilirler.

Onlara Hedeflerini Sorun

Gençlerin farklı hedefleri vardır. Bazıları arkadaşlarıyla takılmak isterken, bazıları da araba satın almak isteyebilir. Bazıları üniversite için para biriktirmek isterken, diğerleri ailelerinin masraflarını karşılamalarına yardımcı olmak isteyebilir.

Bazen gençler siz onlara ne istediklerini sorana kadar iş istediklerini farkına varamayabiliyorlar. Örneğin, çocuğunuz bir araba istiyorsa ve sizin bunu karşılayacak paranız yoksa, onun kendi başına bir araba alması için bir plan yapabilirsiniz.

Çocuğunuzun Çalışmaya Uygun Olup Olmadığına Bakın ve Çalışma Sınırlarını Belirleyin

İlk işleri yaşlarına göre sınırlı olabilir. Bazı şirketler 14 yaşındakileri işe almazken diğerleri 18 yaşın altındakileri işe almıyor. Çocuğunuz çalışmaya istekli ancak yasal olarak uygun değilse, bu koşullara uygun işler bulmak zorunda kalabilir. Bazen bu, bebek bakıcılığı veya bakkalda çalışmak gibi mahallede iş yapmak anlamına geliyor.

Yasal olarak çalışmalarına izin veriliyorsa, işin onların okul ve ev sorumluluklarını nasıl etkileyeceği hakkında konuşun. Onlara şu tür sorular sorun:

1. Okuldan sonra mı, hafta sonları mı yoksa sadece yaz tatilinde mi çalışmayı istersin?
2. Haftada çalışman gereken saat sayısı belli mi?²
3. Dersleriniz, sınavlarınız, ders dışı etkinlikleriniz ve okulla ilgili diğer konular açısından esnek bir işin olacak mı?
4. Çalışmalarını tehlikeye atmadan hedeflerine ulaşmak için ne kadar kazanman gerekiyor?

Sorularınız çocuğunuzun bireysel koşullarına göre değişecektir, ancak makul beklentiler oluşturabilmeleri için bir iş bulmadan çok önce soru sormayı unutmayın.

Gençler Ne Kazanmayı Bekleyebilir?

Genç işçiler en az asgari ücret düzeyinde maaş almalıdırlar.³

Çocuğunuza, 20 yıllık iş deneyimi olan kişilerin, olmayanlara göre daha fazla kazanma eğiliminde olduğunu açıklayın. Çocuğunuzun kazandığı miktar deneyime, becerilere, işe ve konuma göre büyük ölçüde değişebilir.

Bazı işlerin diğerlerinden daha esnek olduğunu unutmayın; bu nedenle, genç çocuğunuzun okul programlarına (geceleri ve hafta sonları) uygun şekilde çalışmasını istiyorsanız, bu saatlerde açık olan işleri düşünün:

• Baristalar
• Restoranlar
• Market çalışanları
• Araba yıkama görevlileri
• Perakende çalışanı
• Köpek gezdiriciler
• Çocuk bakıcısı
• Özel öğretmen
• Web tasarımcısı
• Freelancerlar

Kendilerine uygun bir işe karar vermelerine yardımcı olmak için genç çocuğunuzun becerilerini ve ilgi alanlarını kullanın.

Çocuğunuzu İşin Getireceği Maliyetlere Hazırlayın

Yeni bir işe girmenin heyecanı içinde, ergenlik çağındaki çocuğunuz iş sahibi olmanın getirdiği maliyetleri unutabilir.

Ulaşım Maliyetleri

Çocuğunuz evden çalışmıyorsa, yeni işine gidip gelmesi gerekecektir. Onlara şuna benzer şeyler sorun:

• İş yürüyebileceğin kadar yakın mı?
• Yürüyemeyecek kadar uzaksa toplu taşıma, bir arkadaş veya ebeveyn aracılığıyla ulaşım ayarlayabilir misin?
• Başkalarından sizi götürmelerini istemek zorunda kalırsan benzin masrafını karşılayacak mısın?

Çocuğunuz evden çalışıyorsa işini yapmak için hangi araçlara ihtiyacı var? Örneğin bir bilgisayara, güvenilir bir internete ve özel bir çalışma alanına ihtiyaçları var mı?

Gerekli Malzemeler

Kıyafet yönetmeliği olan bir şirkette çalıştığınızda, bir üniforma için genellikle para ödemeniz gerekmez. Ancak üniforma yoksa şunlara da para harcamak gerekebilir:

• Giyim
• Uygun ayakkabılar
• Aksesuarlar (yelek veya isim etiketi gibi)

Ve şirketin gerekli gördüğü diğer her şey. Çocuğunuzun henüz parası yoksa, onlara bu ön masrafları nasıl ödeyeceklerini sorun. Eğer siz bunun bedelini ödeyecekseniz, ona geri ödeyip ödemeyeceğini de sorabilirsiniz.

Yemek Ödemesi

Çocuğunuz sekiz saatlik hafta sonu vardiyasında çalışıyorsa, nerede çalıştığına bağlı olarak biri öğle yemeği olmak üzere birkaç mola verebilir. Yemek ve atıştırmalıkların parasını nasıl ödeyecekler? Molalarda yiyecek bir şeyler mi satın alacaklar yoksa iş veren mi verecek? Bunları şimdi düşünmek, onları daha sonra düşünmeden ve pahalı satın almalar yapmaktan kurtarabilir.

Çocuğunuzun Bir İşi ve Maaşı Var, Şimdi Ne Olacak?

Çocuğunuz bir işe girip para kazanmaya başladığında, ona bunu nasıl iyi yönetebileceğini göstermek iyi bir fikirdir.

Bütçe Oluştur

Onlara zaten ev bütçenizi gösterdiğinizden, kendilerine ait bir bütçe oluşturmalarına yardımcı olun. Aşağıdaki gibi şeyler için ödeme yapmaya başlayabilirler:

• Kıyafetler
• Okul malzemeleri
• Telefon faturası
• Eğlence (abonelikler)
• Dışarıda yemek yemek

Her bütçe kişinin gelirine, giderlerine ve ihtiyaçlarına göre farklılık gösterir. Ancak bunu şimdi yapmak, üniversiteye gittiklerinde ve sonrasında onlara yardımcı olabilir.

Biriktirin

Çocuğunuzun bütçesinde tasarruf için bir kalem bulundurmalısınız. Aylık 500₺ gibi küçük bir miktar olsa bile, mümkün olduğunca biraz saklamaya çalışmalılar.

Yüksek getirili bir tasarruf hesabı gibi, çocuğunuza tasarruf etmenin farklı yollarını gösterebilirsiniz.

Yatırım Yapın

Yatırım yapmak bir gencin endişelenmesi gereken bir şey gibi görünmese de yatırım yapmak için asla erken değildir.

Çocuğunuz fazladan parasının bir kısmını ev veya araba satın almak ve hatta emeklilik için birikim yapmak gibi kısa ve uzun vadeli hedeflere yatırım yapmak için kullanmak isteyebilir. Gençlerinize, paralarını kendileri için çalıştırmanın bir yolu olarak borsayı ve sorumlu yatırımı öğretin. Riski ve farklı yatırım fırsatlarını (hisse senetleri, ETF’ler, yatırım fonları, tahviller vb.) açıklayarak, paraya sahip olmanın onlara bu parayı kendileri için çalıştırma şansı verdiğini görmelerine yardımcı olabilirsiniz.

Son Olarak

Ergenlik çağındaki çocuğunuz size biraz para kazanmaya hazır olduğunu söyleyebilir, ancak onun iş dünyasında yolunu bulmasına yardımcı olmak size kalmıştır. Onlara kendileri için en iyi işi nasıl bulacaklarını ve paralarını yönetebilecekleri bir bütçeyi nasıl oluşturabileceklerini gösterin. Onlarla, bulundukları pozisyonda ne kazanmayı bekleyebilecekleri ve zam istemenin ne kadar uygun olduğu hakkında konuşun. İş aramanın ve sorumlu bir çalışan olmanın her yönünü inceleyin. Onlara ne kadar çok şey gösterirseniz başarılı bir çalışan olma olasılıkları o kadar artar.

Temel Çıkarımlar

• Çocuğunuza, becerilerine ve ilgi alanlarına uygun işleri göstererek, iş aramaya başlamadan çok önce nasıl iyi bir iş bulacağını gösterebilirsiniz.
• Onlara ev bütçenizi ve kendilerine ait bir bütçeyi nasıl inşa edeceklerini göstererek bütçe hakkında konuşun.
• Asgari ücret ve vergileri tartışın. Bu onların kazanç ve harcamalara ilişkin beklentileri belirlemelerine yardımcı olur.

1. Uluslararası Çalışma Örgütü “138 No’lu Asgari Yaş Sözleşmesi” ↩︎
2. Mevzuat Bilgi Sistemi “Çocuk Ve Genç İşçiler” ↩︎
3. LegalBank “Asgari Ücretler” ↩︎