Enflasyon Nedir?

Enflasyon, ekonomide zaman içinde mal ve hizmet fiyatlarında meydana gelen ve paranın değerindeki düşüşe karşılık gelen genel bir artışı ifade eder.

Enflasyon Tanımı ve Örneği

Enflasyon, bir ekonomideki mal ve hizmetlerin genel fiyat seviyesindeki sürekli yukarı yönlü harekettir. Ekonomide kullanılan bir para biriminin satın alma gücünde bir kayba karşılık gelir. Sonuç olarak aynı miktarda mal ve hizmeti satın almak için daha fazla para gerekir. Paranız size daha az şey satın alır, ister ekmek, ister diş macunu, ister kira veya tıbbi hizmetler olsun.

Enflasyon, fiyatlar ücret artışından daha hızlı yükseldiğinde satın alma gücünde bir azalmaya neden olur. Bireyleri temel ihtiyaçlarını satın almak için daha fazla para harcamaya zorlar ve bu da ortalama tüketiciyi finansal olarak zor durumda bırakabilir. Ayrıca isteğe bağlı harcamaları da azaltabilir. Örneğin, Kasım 2020’de 100₺’ ye satın alınabilecek bir şeyi satın almak için Kasım 2021’de 121,31₺ ödemeniz gerekirdi.

Enflasyon Nasıl Çalışır?

Birçok tüketici enflasyonu, petrol gibi birkaç temel mal veya hizmetin veya hatta gayrimenkul gibi belirli bir sektörün fiyatındaki artışla ilişkilendirir. Ancak enflasyon yalnızca mal ve hizmetlerin genel fiyatları arttığında ortaya çıkar. Artışlardan iki ana gücün sorumlu olduğu düşünülmektedir: talep kaynaklı enflasyon ve maliyet kaynaklı enflasyon.

Talep kaynaklı enflasyonda, ekonomideki mal ve hizmetlere olan talep, ekonominin bunları üretme kabiliyetini aşar. Bu kısa arz, fiyatlar üzerinde yukarı yönlü baskı oluşturarak enflasyona yol açar.

Maliyet kaynaklı enflasyon, girdi mal ve hizmetlerinin artan fiyatının nihai mal ve hizmetlerin fiyatını artırması ve enflasyona neden olması durumunda ortaya çıkar. Bir petrol krizi genellikle petrol arzında bir azalmaya ve önemli bir girdi malı olan petrolün fiyatında bir artışa neden olur. Petrolün artan fiyatı, nihai mal ve hizmetlerin fiyatı üzerinde yukarı yönlü baskı oluşturarak enflasyona yol açar.
Bazı yatırımcılar enflasyon sonucunda da kaybedebilir. Bir ülkenin merkez bankası, istenen enflasyon oranını korumak için genellikle kısa vadeli faiz oranlarını ayarlar. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, artan enflasyonla karşı karşıya kaldığında genellikle “politika faizi” olarak bilinen kısa vadeli bir faiz oranını yükseltir. Bu eylem genellikle sabit faizli tahviller gibi sabit faizli menkul kıymetlerin fiyatında bir düşüşle sonuçlanır.

Enflasyonun Faydaları

Enflasyon her zaman kötü bir şey değildir. Borçlular, artan ücretlerle örtüştüğünde bundan kazanç sağlarlar. Bu durumda, borçlarını daha önce olduğundan daha az değerli parayla geri ödeyebilirler.

Borç verenler, ücret artışlarıyla örtüşmeyen enflasyonist ortamlarda, borç alanların aleyhine kazanç sağlayabilirler. Tüketiciler, bu durumda ihtiyaç duydukları şeyleri karşılayabilmek için genellikle borç para almak için güçlü bir baskıyla karşı karşıya kalırlar. Bu, borç verenlerin gelir potansiyelini artırır. Genellikle, borç verilebilir bankalara olan talebin artmasıyla birlikte faiz oranlarındaki yukarı yönlü baskıdan daha fazla faydalanırlar.

Enflasyon Nasıl Ölçülür?

Enflasyon oranı genellikle bir fiyat endeksindeki değişikliklerle ölçülür. Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), Türkiye’deki en popüler fiyat endeksidir. “Pazar sepeti” olarak bilinen standart bir tüketici malları ve hizmetleri setinin fiyatındaki zaman içindeki ortalama değişimin bir ölçüsüdür.

TÜFE, belirli bir yıldaki bir pazar sepetinin fiyatının baz yıldaki aynı sepetin fiyatına bölünmesiyle hesaplanır. Enflasyon oranını, TÜFE’deki bir noktadan diğerine yüzdelik değişimi hesaplayarak bulabilirsiniz.

Enflasyon ve Deflasyon

Enflasyon, mal ve hizmetlerin fiyatında genel bir artış ve paranın değerinde bir düşüşle ilişkilendirilirken, deflasyon mal ve hizmetlerin fiyatında genel bir düşüş ve paranın değerinde bir artış anlamına gelir. Bir dönemden diğerine TÜFE arasındaki yüzdelik değişim negatif olduğunda deflasyon yaşarsınız. Enflasyon için bunun tersi geçerlidir.

Enflasyona genellikle talep kaynaklı veya maliyet kaynaklı enflasyon neden olur. Deflasyon, ekonomideki daralmalardan veya para veya kredi arzından kaynaklanır. Sonuç olarak tüketiciler bir birim para birimiyle daha fazla satın alabilecekken enflasyon genellikle insanların ücretleri aynı seviyede değilse daha fazla satın almasına izin vermez.

Deflasyonun tüketiciler ve ekonomi üzerinde enflasyona benzer şekilde olumsuz etkisi olabilir. Bu genellikle mal ve hizmetlere olan talebin azalmasıyla ilişkilidir ve bu da firmaları işsizlik oranını artırabilecek maliyet düşürücü önlemler almaya zorlayabilir.

Temel Çıkarımlar

• Enflasyon, mal ve hizmetlerin fiyat seviyesinde zaman içinde genel bir artıştır.
• Talep çekme veya maliyet itme enflasyonundan kaynaklanır.
• Enflasyon, günlük tüketicileri, birikim sahiplerini ve sabit gelirli yatırımcıları olumsuz etkileyebilir, ancak belirli durumlarda borç alanlara ve borç verenlere yardımcı olabilir.
• Enflasyon, mal ve hizmetlerin fiyatlarında genel bir düşüşle belirlenen deflasyonun tam tersidir.