Faiz Nedir?

Faiz Nedir?

Faiz borç almanın maliyetidir. Borç alan faiz öder, borç veren de alır.

Faiz Nasıl Çalışır?

Faiz borcun bedelidir. Herkes kendini bu durumun her iki tarafında da bulabilir. Kredi çektiğinizde borç alırsınız ve faiz ödersiniz. Başka birinin (banka gibi) paranızı kullanmasına izin verdiğinizde, borç verir ve faiz alırsınız. Ödediğiniz veya aldığınız tutar genellikle yıllık oran olarak belirtilir, ancak bu böyle olmak zorunda değildir.

Faiz maliyetleri, krediye ek olarak ek geri ödemeler gerektirir. Faiz nedeniyle, sonuçta bir borç verenden ödünç aldığınızdan daha fazlasını geri ödeyeceksiniz. Tersine, faiz ödemeleri kredileri borç verenler için karlı hale getirir.

Basitleştirilmiş bir örnek olarak, bir araba satın almak için kredi alırsanız, kredi tutarına (“anapara” da denir) artı borç verenin uyguladığı faizi borçlu olursunuz. Araç krediniz %6 faizle 10.000 ₺ ise, 10.000 ₺’yi geri ödemeniz ve ayrıca borç verene 10.000 ₺’nin (600 ₺) %6’sını toplam 10.600 ₺ olarak ödemeniz gerekir. Borç vereniniz bu tutarı ne kadar süreyle geri ödemeniz gerektiğine karar verecektir.1

Öte yandan birikim hesabına para yatırırsanız faiz kazanan siz olabilirsiniz. %6 faiz getiren bir hesaba 10.000₺ yatırırsanız, yalnızca 10.000₺’nizi korumakla kalmayacak, aynı zamanda 600₺’lik ek faiz de kazanacaksınız. Bir yıl sonra, basit faiz kullandığınızı varsayarsak, tasarruf hesabınızda 10.600₺ kalacak.

Faiz hesaplamanın birkaç farklı yolu vardır ve bazı yöntemler borç verenler için daha faydalıdır. Faiz ödeme kararı, karşılığında ne alacağınıza bağlıdır ve faiz kazanma kararı, paranızı yatırmak için mevcut alternatif seçeneklere bağlıdır.

Borçlanma Sırasında Faiz Ödemeleri

Borç almak için ödünç aldığınız parayı geri ödemeniz gerekir. Ayrıca, borç verene, size borç vermenin risk ve zahmetini telafi etmek için, ödünç aldığınızdan daha fazlasını geri ödemeniz gerekir. Borç veren tarafından ne kadar riskli algılanırsanız ve parayı ne kadar uzun süre borç almak isterseniz, o kadar fazla faiz ödersiniz.2

Borç Verirken Faiz Ödemeleri

Fazladan paranız varsa, bunu kendinize ödünç verebilir veya bir birikim hesabına yatırabilirsiniz; böylece bankanın parayı borç vermesine veya fonlara yatırım yapmasına izin verebilirsiniz. Borç verdiğiniz paranın karşılığında banka size faiz ödeyecektir. Hiçbir şey kazanmayacaksanız, parayı harcamak isteyebilirsiniz çünkü parayı boşta bekletmenin bir faydası yoktur.

Tıpkı kredilere ödediğiniz faiz gibi, alacağınız faiz de kime borç verdiğinizin riskliliğine ve paranızı ne kadar süre kullanmayı planladıklarına bağlı olacaktır. Birikim hesapları sigortalıdır, dolayısıyla herhangi bir risk yoktur ve paranızı istediğiniz zaman çekebilirsiniz.3 Bu nedenle birikim hesaplarındaki faiz oranları diğer faiz getiren seçeneklere göre çok daha düşüktür.

Faiz Ödemem Gerekiyor mu?

Borç aldığınızda genellikle faiz ödemek zorunda kalırsınız. Ancak her zaman bir kalem işlemi veya faiz maliyetleri için ayrı bir fatura olmadığından bu durum çok açık olmayabilir.

Borcu Taksitli Öderken İşleyen Faiz

Standart ev, otomobil ve öğrenci kredileri gibi kredilerde faiz maliyetleri aylık ödemenize yansıtılır. Her ay ödemenizin bir kısmı borcunuzun azaltılmasına gider, ancak diğer kısmı faiz maliyetinizdir. Bu kredilerle borcunuzu belirli bir süre boyunca ödersiniz (örneğin 10 yıllık bir ev kredisi veya beş yıllık bir otomobil kredisi).4

Diğer Kredilere İşleyen Faiz

Diğer krediler rotatif kredilerdir, yani her ay daha fazla borç alabilir ve borcunuzu periyodik olarak ödeyebilirsiniz. Örneğin kredi kartları, kredi limitinizin altında kaldığınız sürece tekrar tekrar harcama yapmanıza olanak sağlar.5

Faiz hesaplamaları farklılık göstermektedir. Faizin nasıl alındığını ve ödemelerinizin nasıl işlediğini öğrenmek için kredi sözleşmenize bakın.

Faiz Dışındaki Ek Maliyetler

Krediler genellikle yıllık yüzde oranıyla kote edilir. Bu sayı size yılda ne kadar ödeyeceğinizi gösterir ve faiz masraflarının ötesinde ek masraflar içerebilir. Saf faiz maliyetiniz faiz oranıdır yıllık oranınız değil. Bazı kredilerde, teknik olarak faiz maliyeti olmayan, kredinizin tutarı ve faiz oranından kaynaklanan kapanış maliyetleri veya finansman maliyetleri ödersiniz. Faiz oranı ile yıllık faiz oranı arasındaki farkı bulmak faydalı olacaktır. Karşılaştırma amacıyla yıllık faiz oranı genellikle daha iyi bir araçtır.

Nasıl Faiz Kazanırım?

Birikim hesabı gibi faiz getiren bir banka hesabına borç para verdiğinizde veya para yatırdığınızda faiz kazanırsınız. Hesaba para yatırma durumunda bankalar sizin adınıza kredi verir; paranızı diğer müşterilere kredi vermek ve yatırım yapmak için kullanırlar. Bankalar para kazandığında bu gelirin bir kısmını size faiz olarak aktarırlar.

Periyodik olarak (örneğin her ay veya üç ayda bir), banka birikimlerinize faiz öder. Faiz ödemesine ilişkin bir işlem göreceksiniz ve hesap bakiyenizin arttığını fark edeceksiniz. Bu parayı ya harcayabilir ya da hesapta tutabilirsiniz, böylece faiz kazanmaya devam edebilirsiniz.

Faizi hesabınızda bıraktığınızda birikimleriniz gerçekten ivme kazanabilir. Anaparanızın yanı sıra hesabınıza eklenen faizden de faiz kazanacaksınız. Daha önce kazandığınız faizin üzerine faiz kazanmaya “bileşik faiz” denir.6

Örneğin, %5 faiz oranı ödeyen bir birikim hesabına 1.000₺ yatırdığınızı varsayalım. Basit faizle bir yılda 50₺ kazanırsınız. İşte hesabı:

  1. 1.000 ₺ birikiminizi %5 faizle çarpın.
  2. 1.000 ₺ x 0,05 = 50 ₺ kazanç (yüzdeleri ve ondalık sayıları nasıl dönüştüreceğinizi öğrenin).
  3. Bir yıl sonraki hesap bakiyesi = 1.050₺.

Ancak çoğu banka, faiz kazançlarınızı yalnızca bir yıl sonra değil, her gün hesaplar. Bu sizin lehinize sonuçlanıyor çünkü bileşik oluşturmanın avantajlarından yararlanıyorsunuz. Bankanızın günlük olarak faiz artırdığını varsayarsak:

  • Hesap bakiyeniz bir yıl sonra 1.051,27 ₺ olacaktır.
  • Yıllık yüzde getiriniz %5,13 olacaktır.
  • Yıl boyunca 51,27 ₺ faiz kazanacaksınız.

Fark küçük gibi görünebilir ama zaman geçtikçe artmaya devam edecek. Her 1000₺ ile biraz daha fazla kazanacaksınız. Zaman geçtikçe ve daha fazla para yatırdıkça, süreç çığ gibi büyüyerek daha büyük kazançlara dönüşmeye devam edecektir. Hesabı tek başına bırakırsanız, ilk yıldaki 51,27 ₺’a kıyasla bir sonraki yıl 53,89 ₺ kazanacaksınız.

Sıkça Sorulan Sorular (S.S.S.)

Kredinin faizini kim öder?

Borçlu, kredinin faizini öder. Bazı durumlarda, borç veren %0 faiz promosyonu sunabilir ve bu da borçlunun parasından tasarruf etmesini sağlar. Ancak, bir krediye faiz uygulandığında, borçlu bu faiz masraflarını ödeyecektir.

Faiz oranlarının yükseltilmesi enflasyona nasıl yardımcı olur?

Faiz oranları yükseldiğinde borçlanmanın maliyeti artar. Teorik olarak bu, daha az insanın ve işletmenin kredi alacağı ve ekonomi genelinde harcamaların yavaşlayacağı anlamına geliyor. Başka bir deyişle artan faiz oranları talebi soğutuyor. Talep eğrisi değiştiğinde ve mal ve hizmetlere yönelik talep azaldığında işletmeler fiyatları artıramayacak ve enflasyon yavaşlayacaktır.

Temel Çıkarımlar

  • Faiz, borç alırken borçlu olduğunuz veya borç verirken aldığınız paradır.
  • Borç verenler, faizi kredi tutarının yüzdesi olarak hesaplar.
  • Tüketiciler borç para vererek (tahvil veya mevduat gibi) veya faiz getiren bir banka hesabına para yatırarak faiz kazanabilirler.
  • “Bileşik faiz”, faiz kazançlarının ekstra faiz ödemeleri kazandırmaya başlamasıyla faizin etkilerinin zaman içinde nasıl oluştuğunu ifade eder.
  1. Consumer Financial Protection Bureau. “What Is the Difference Between Paying Interest and Paying Off My Principal in an Auto Loan?↩︎
  2. Consumer Financial Protection Bureau. “Understand Loan Options.” ↩︎
  3. TMSF “Mevduat Sigorta Kapsamı ve Limiti↩︎
  4. Consumer Financial Protection Bureau. “How Do I Compare Auto Loan Offers? What Should I Look at Besides the Monthly Payment?↩︎
  5. Experian. “Understanding Revolving Credit.” ↩︎
  6. PNC. “What Is Compound Interest and How Is It Calculated?↩︎