Fırsat Maliyeti Nedir?

Fırsat Maliyeti Nedir?
Fırsat maliyeti, bir ekonomik tercihin bir sonraki en iyi tercihle karşılaştırılmasıdır. Bu karşılaştırmalar genellikle finans ve ekonomide yatırım seçenekleri arasında karar vermeye çalışırken ortaya çıkar. Fırsat maliyeti, bir yatırımı diğerine tercih etmenin etkisini ölçmeye çalışır.
Fırsat maliyetini hesaplamanın yolunun yanı sıra, yatırım kararlarınızı bilgilendirmek için kullanabileceğiniz bazı yolları burada bulabilirsiniz.
Fırsat Maliyeti Nedir?
Yatırımcılar her zaman en yüksek veya en güvenli getiriyi elde etmek için paralarını nasıl değerlendirecekleri konusunda seçeneklerle karşı karşıya kalırlar. Yatırımcının fırsat maliyeti, vazgeçilen bir alternatifin maliyetini temsil eder. Bir alternatifi diğerine tercih ederseniz, o alternatifi seçmenin maliyeti sizin fırsat maliyetiniz olur.
Fırsat maliyetlerini görmenin basit bir yolu takas yapmaktır. Bir seçenekten diğerine geçmeyi gerektiren herhangi bir kararda ödünler verilir. Dolayısıyla, yüksek riskli hisse senetleri yerine devlet tahvillerine yatırım yapmayı seçerseniz, seçtiğiniz kararda bir ödünleşme söz konusudur. Fırsat maliyeti, bu değiş tokuşa belirli bir rakam atamaya çalışır.
Fırsat Maliyetini Nasıl Hesaplarsınız?
Bir yatırımcı, fırsat maliyetini iki seçeneğin getirilerini karşılaştırarak hesaplar. Bu, gelecekteki getirileri tahmin ederek karar verme sürecinde yapılabilir. Alternatif olarak, fırsat maliyeti, kararın alınmasından bu yana elde edilen getiriler karşılaştırılarak geriye dönüp bakılarak hesaplanabilir.
Aşağıdaki formül, farklı yatırımların getirilerini karşılaştıran bir yatırımcı için fırsat maliyeti hesaplamasını göstermektedir:
Fırsat Maliyeti Nasıl Çalışır?
Yatırımcılar seçim yaparken potansiyel fırsat maliyetini göz önünde bulundurmaya çalışırlar, ancak fırsat maliyetinin hesaplanması, sonradan edinilen bilgiler sayesinde çok daha doğrudur. Tahminler yerine üzerinde çalışabileceğiniz gerçek rakamlara sahip olduğunuzda, seçilen bir yatırımın getirisini vazgeçilen alternatifle karşılaştırmak daha kolaydır.
Örneğin, teyzenizin ABC Şirketi ile XYZ Şirketi’nden hisse satın almak arasında karar vermek zorunda kaldığını hayal edin. ABC’yi satın almayı seçiyor. Bir yıl sonra ABC %3, XYZ ise %8 getiri sağlamış olsun. Bu durumda fırsat maliyetini net olarak %5 (%8 – %3) olarak ölçebilmektedir.
Fırsat maliyeti yatırımcılar tarafından yatırımları karşılaştırmak için sıklıkla kullanılır, ancak kavram birçok farklı senaryoya uygulanabilir. Örneğin arkadaşınız okula geri dönmek için bir yıl boyunca işten ayrılmayı seçerse, bu kararın fırsat maliyeti, o yılın maaş kaybı kadardır. Arkadaşınız, kaybedilen ücretlerin fırsat maliyetini yüksek öğrenim diploması almanın faydalarıyla karşılaştıracaktır.
Zamanınızı nasıl geçireceğinize karar verirken fırsat maliyetlerini de göz önünde bulundurabilirsiniz. Bir avukat olan Ahmet’in saat başına 400 lira ücret aldığını varsayalım. Profesyonel boyacıları işe alma masraflarından tasarruf ettiğini düşünerek bir öğleden sonra ofisini kendisi boyamak için ofisini kapatmaya karar verir. Ancak boyayı yapmak dört saatini alır ve bu da maaş kaybı olarak 1.600 liraya mal olur. Diyelim ki profesyonel boyacılar bu iş için Ahmet’ten 1.000 lira talep edeceklerdi. Bu, Ahmet’in fırsat maliyetinin 600 lira (1.600 lira – 1.000 lira) olduğu anlamına gelir.
Fırsat Maliyetinin Sınırları
Fırsat maliyetinin temel sınırlaması, gelecekteki getirileri doğru bir şekilde tahmin etmenin zor olmasıdır. Bir yatırımın nasıl performans göstereceği konusunda kendinize daha iyi bir fikir vermek için geçmiş verileri inceleyebilirsiniz, ancak bir yatırımın performansını hiçbir zaman %100 doğrulukla tahmin edemezsiniz.
Fırsat maliyetinin dikkate alınması, karar vermenin önemli bir yönü olmaya devam etmektedir, ancak seçim yapılana kadar doğru değildir ve iki yatırımın nasıl performans gösterdiğini karşılaştırmak için geriye bakabilirsiniz.
Fırsat maliyeti kavramı herhangi bir karar için geçerli olsa da, para cinsinden belirlenemeyen faktörleri dikkate aldığınızda ölçmek zorlaşır. Diyelim ki iki yatırım fırsatınız var. Biri muhafazakar bir getiri sunuyor ancak nakdinizi yalnızca iki yıl boyunca bağlamanızı gerektiriyor, diğeri ise paranıza 10 yıl boyunca dokunmanıza izin vermiyor ancak biraz daha fazla riskle daha yüksek faiz ödeyecek. Bu durumda fırsat maliyetinin bir kısmı likiditedeki farklılıkları içerecektir.
Likiditeyle ilgili en büyük fırsat maliyeti, başka bir yatırıma bağlanan paranızı elinize alamadığınız için gelecekte önemli bir yatırım fırsatını kaçırabilmeniz ihtimaliyle ilgilidir. Bu gerçek bir fırsat maliyetidir, ancak bunu bir para birimi cinsinden ölçmek zordur, dolayısıyla fırsat maliyeti denklemine tam olarak uymaz.
Temel Çıkarımlar
- Fırsat maliyeti, bir ekonomik tercih yerine diğerini yapmanın etkisini ölçer.
- Yatırımcılar tarafından sıklıkla kullanılsa da fırsat maliyeti her türlü karar alma sürecine uygulanabilir.
- Fırsat maliyeti, karar verirken dikkate alınabilir, ancak daha önce alınmış kararları karşılaştırırken en doğru sonucu verir.