İş Planı Taslağı Nasıl Oluşturulur?

Fikrinizi işe dönüştürmek isteyen bir girişimci misiniz? Bir iş planınız var mı? Yeni işletmelerin, özellikle de para istemiyorlarsa, yeni başlarken bir iş planı taslağı oluşturmaya ihtiyaç duyup duymadıkları konusunda bazı tartışmalar vardır. “İş Planını Yak” kitabının yazarı Carl Schramm’a göre birçok büyük şirketin ilk kurulduğunda iş planları yoktu:

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, tüm işletmelerin kapsamlı bir plana ihtiyaç duymadığının bilincinde olarak orta yol yaklaşımını benimsiyor. Bunun yerine, küçük işletmelerin ve yeni kurulan şirketlerin, temel hususları özetlemek ve güçlü yönleri vurgulamak için “daha yalın” ve daha akıcı bir versiyon kullanmasını önerir.² Yalın veya uzun, iş planınız temelleri kapsamalıdır.

İş Planı Taslağı

Aşağıdaki taslak, iş planınızın her bölümünün neyi kapsaması gerektiğine dair kısa bir genel bakış sunmaktadır. Bölümleri genişletmek veya birleştirmek ya da kendi girişiminize göre özelleştirilmiş bir şekilde ekstra ayrıntı eklemek isteyebileceğinizden, bu kesin bir kılavuz değildir. Önemli olanın girişiminizi mümkün olan en çekici ve profesyonel şekilde sunmak olduğunu unutmayın.

Özet

İş planı taslağı içerisinde ilk sırada görünse de özet, planın tamamını kapsadığı için genellikle en son yazılan bölümdür. Misyon beyanınız ve hangi ürün(ler) ve/veya hizmet(ler) sunduğunuza ilişkin ayrıntılar da dahil olmak üzere işletmenize giriş ve üst düzey bir genel bakış sağlar.

İş Tanımı

Ürünlerinizin/hizmetlerinizin ne tür sorunları çözdüğü ve en muhtemel alıcılarınız da dahil olmak üzere, başlattığınız işletme hakkında bilgi verin. Ayrıca bu açıklamayı, işletmenizin parçası olacağı sektöre ilişkin trendler, önemli oyuncular ve tahmini satışlar dahil olmak üzere genel bir bakış sunarak da genişletebilirsiniz. Bu bölüm sektördeki yerinize ilişkin olumlu bir bakış açısı sunmalıdır. Sizin veya ekibinizin uzmanlığının yanı sıra rekabet avantajınızı açıklayarak işletmenizi rekabette öne çıkarın.

Pazar Araştırması

Pazar analizi, en iyi müşterilerinizi tanımladığı için iş planının çok önemli bir bölümüdür. Etkileyici bir pazar analizi oluşturmak için, ürünleriniz/hizmetleriniz için birincil hedef pazarı, coğrafi konum, demografi, hedef pazarınızın ihtiyaçları ve bu ihtiyaçların şu anda nasıl karşılandığı dahil olmak üzere kapsamlı bir şekilde araştırın. Buradaki amacınız, ürünlerinizi/hizmetlerinizi satmayı planladığınız kişiler hakkında sağlam ve kapsamlı bir anlayışa sahip olduğunuzu göstermek, böylece onların ne kadar satın alabilecekleri konusunda bilinçli tahminler yapabilmek ve diğer ilgili tarafları ikna edebilmektir.

Rekabet Analizi

Rekabet analizi bölümünü yazmaya hazırlanırken doğrudan ve dolaylı rakiplerinizin pazarda ne kadar başarılı olduğunu öğreneceksiniz. İş planınızın bu bölümü, rakiplerinizin güçlü ve zayıf yönlerinin, sahip olabilecekleri avantajların ve işletmenizi rekabette öne çıkaran benzersiz niteliklerin bir değerlendirmesini içerir. Ayrıca seçtiğiniz pazara giriş engellerini nasıl aşacağınıza dair bir analiz de içerir.³

Buradaki temel amaç işletmenizi rakiplerinden ayırmaktır ancak güçlü bir rekabet analizi, potansiyel finansman kaynaklarını işletmenizin piyasada başarılı bir şekilde rekabet edebileceğine ikna edebilecektir. Planın bu bölümünün açıkça ifade edilmesine yardımcı olacak yararlı bir araca bazen SWOT analizi veya “Güçlü Yönler (Strengths), Zayıf Yönler (Weakenesses), Fırsatlar (Opportunities) ve Tehditler (Threats)” değerlendirmesi denir.

Satış ve Pazarlama Planı

Satış ve pazarlama bölümü, satış stratejiniz, fiyatlandırma planınız, önerilen reklam ve tanıtım faaliyetleriniz ve ürünlerinizin/hizmetlerinizin tüm avantajları hakkında ayrıntılı bir açıklama sunar. Burası işletmenizin benzersiz satış teklifini özetleyeceğiniz, ürünlerinizi/hizmetlerinizi pazara nasıl sunmayı planladığınızı ve insanları bunları satın almaya nasıl ikna edeceğinizi açıklayacağınız yerdir.

Mülkiyet ve Yönetim Planı

Bu bölüm, iç yönetim ekibi, dış yönetim kaynakları ve insan kaynakları ihtiyaçları dahil olmak üzere işletmenizin yasal yapısını ve yönetim kaynaklarını özetlemektedir. Yönetim ekibinizdeki her kişinin işletmeye kattığı deneyimleri veya özel becerileri ekleyin. İş planınızın amacı finansman sağlamaksa yönetim kaynağı olarak bir danışma kurulu eklemek akıllıca olacaktır.

Operasyon Planı

Operasyon planı işletmenizin nasıl yönetileceğine ilişkin ayrıntılı bilgi sunar. İşletmenizin fiziksel konumunu, tesis ve ekipman tanımlarını, ihtiyaç duyulan çalışan türlerini, envanter gerekliliklerini, tedarikçileri ve üretim sürecinin veya özel öğelerin açıklaması gibi kesin iş türünüze ilişkin diğer uygulanabilir işletme ayrıntılarını sağlar.

Finansal Plan

Bir iş kurmak genellikle kâr elde etmekle ilgilidir, bu nedenle mevcut mali durumunuz, finansman ihtiyaçlarınız ve tahmini geliriniz hakkında sağlam bir bilgiye sahip olduğunuzu göstermeniz önemlidir. Mali bölümde finansman gereksinimlerinizin bir tanımını, ayrıntılı mali tablolarınızı ve mali tablo analizini oluşturun. İş planının bu kısmı, herhangi bir işletmenin üç ana mali belgesini sunduğunuz yerdir: bilanço, gelir tablosu ve nakit akış tablosu veya yeni bir işletme söz konusu olduğunda nakit akışı projeksiyonu.

Ekler

Yukarıda özetlenen bölümlere ek olarak iş planınızın sonuna, iş fikrinizin güvenilirliğini sağlamaya veya potansiyel başarınızı artırmaya yardımcı olacak her türlü ek bilgiyi ekleyin. Pazarlama çalışmalarını, ürününüzün fotoğraflarını, izinleri, patentleri ve diğer fikri mülkiyet haklarını, kredi geçmişlerini, özgeçmişleri, pazarlama materyallerini ve işinizle ilgili her türlü sözleşmeyi veya diğer yasal anlaşmaları eklemeyi seçebilirsiniz.

İş Planınızı Nasıl Düzenlersiniz?

İş planınızın belirli bir düzeni yoktur; tek istisna, özetin her zaman önce gelmesi gerektiğidir. Bunun ötesinde sıra, hedeflerinize bağlıdır.

Bir iş planı yazma amacınız düzenlemenize, bilgi toplamanıza ve bir yol haritası oluşturmanıza yardımcı olmaksa, bunu sürecinize en uygun şekilde düzenleyin. Pazarlarla ilgili tüm materyaller (sektöre genel bakış, pazarlama analizi, rekabet analizi ve pazarlama planı) gibi benzer içerikleri bir arada gruplandırabilirsiniz.

Amacınız finansman bulmaksa, planınızı hedef kitlenizin değerlerine göre düzenleyin ve önce en iyi, en ikna edici materyalle yol gösterin. Yeni işletmenizin danışma kurulunda görev yapan yıldız bir grup insan varsa, bu bölümü özetin hemen sonrasına koyun. Yeni işletmenizin güçlü yönlerini vurgulamak okuyucunuzu planınızı okumaya devam etmeye teşvik edecektir.

Başlık Sayfası ve İçindekiler Tablosu Oluşturma

Tüm bölümleri tamamladıktan sonra, planın başına bir başlık sayfası ve ardından her bölümün sayfa numaralarıyla listelendiği bir içindekiler tablosu eklemeyi unutmayın.

İçindekiler

İş Planınızın Görünümü Önemlidir

Bir iş planını organizasyonel bir alıştırma olarak yazıyorsanız (yalnızca görsel için), stil ve organizasyon konusunda kendinizi serbest bırakmaktan çekinmeyin; Tüm fikirlerinizi pratik bir şablona koymak gibi basit bir eylem, değerli bir beyin fırtınası aracı olabilir. Ancak, finansman veya yatırımcı arıyorsanız iş planı resmi bir belgedir, dolayısıyla öyle görünmesi gerekir. İş planınızın her yönü potansiyel finansman kaynağınızı etkilemelidir.

Kenar boşluklarına ve biçimlendirmeye dikkat edin; Yazım denetimi yapıldığından ve dilbilgisi açısından sağlam olduğundan emin olun. Bu konuda iyi değilseniz, bunu yapması için bir profesyonel ile anlaşın.

Basılı kopyalara ihtiyacınız varsa, bunların profesyonelce basılmasını ve ciltlenmesini sağlayın. Fikrinizi satmak için yalnızca kısa bir süreniz olabileceğini ve ilk izlenimlerin güçlü bir etki yaratabileceğini unutmayın.

Bir İş Planı Ne Kadar Uzun Olmalı?

İyi bir iş planı minimum veya maksimum sayfa sayısına sabitlenemez. Bunun nedeni, doğru uzunluğun işinize bağlı olmasıdır. İş planınız, fazlalık veya gereksiz içerik olmadan temel bilgileri aktaracak kadar kısa olmalı, ancak hedef kitlenize işinizin iyi araştırıldığını ve tamamen değerlendirildiğini gösterecek kadar da uzun olmalıdır. Mütevazı bir başlangıç için basit bir plan yaklaşık 40 sayfa olabilirken, daha karmaşık bir iş planı iddialı bir finansman stratejisini, ürün şemalarını, sektör verilerini veya girişimin tüm kapsamını aktarmak için 100 sayfaya ihtiyaç duyabilir. Amaç, işinizle ilgili bilgilerin kısa ve iyi organize edilmiş bir şekilde tam olarak açıklanmasına olanak sağlamaktır.

1. Knowledge@Wharton. “Why Creating a Business Plan Is a ‘Waste of Time’.” ↩︎
2. TOBB “Business plan nedir?” ↩︎
3. Corporate Finance Institute. “Barriers to Entry.” ↩︎