İstek ve İhtiyaç Arasındaki Fark Nedir?

Aylık bütçe oluştururken atmanız gereken en önemli adımlardan biri, harcamalarınızı “ihtiyaç” mı yoksa “istek” mi olduğuna göre sınıflandırmaktır.

Bu aynı zamanda en zorlu adımlardan biridir çünkü ihtiyaç ve istek kişiden kişiye değişebilir. Eğer onlara o kadar alışmışsanız, onlarsız yaşamayı hayal etmekte zorlanıyorsanız, istekleri yanlışlıkla ihtiyaç olarak sınıflandırmak da kolaydır.

Harcamalarınızı ihtiyaç ve isteklere ayırarak nasıl daha başarılı bütçe oluşturacağınızı öğrenin.

İstekler ve İhtiyaçlar Nelerdir?

Bütçe oluşturma sayfasını doldurduğunuzda harcamalarınızı istekler veya ihtiyaçlar olarak sınıflandırırsınız. Bu, harcamalarınızı, refahınız ve hayatta kalmanız için kesinlikle gerekli olanlarla (ihtiyaçlar), sahip olmak istediğiniz ancak ihtiyaç duymadığınız şeylerle (istekler) karşılaştırarak ayırır.

İhtiyaç Örnekleri

İhtiyaçlar genellikle temel yaşam giderleriniz, sağlığınız için gerekli olan şeyler veya işinizi yapabilmeniz için gerekli olan harcamalardır. Bunlar şunlar olabilir:

• Kira veya konut kredisi
• Faturalar
• Sağlık
• İlaç tedavisi
• Yiyecek
• Ulaşım

İstek Örnekleri

İstekler, satın almayı seçtiğiniz ancak onsuz yaşayabileceğiniz şeylerdir, örneğin:

• Eğlence
• Dışarıda yemek yemek
• Birden fazla konut satın alımı
• Seyahat
• Elektronik
• Aylık abonelikler veya üyelikler
• TV veya müzik akışı hesapları
• Yeni giyim

İstekler doğası gereği kötü değildir. İnsanları cezbederler ve sıklıkla sevdiklerinizle iletişimde kalmak, eğlenmek veya sağlıklı kalmak gibi önemli hedefleri gerçekleştirmenize yardımcı olabilirler. Ancak hayatta kalmanız veya refahınız için bunlar gerekli değildir.

Gerçekte ‘İstek’ Olan ‘İhtiyaçlar’

İstekler ve ihtiyaçlar arasındaki çizgi bazen bulanıktır ve hangi harcamaların hangi kategoriye ait olduğunu ayırmak zor olabilir. Bunun farklı nedenleri olabilir.

Yaşam tarzı

Bir harcamanın ihtiyaç mı yoksa istek mi olduğu genellikle onu nasıl ve neden kullandığınıza bağlıdır. Eğer evden çalışıyorsanız ev interneti sizin için bir ihtiyaç olabilir. Ancak evinizdeki interneti yalnızca sosyal medyada gezinmek veya video oyunları oynamak gibi eğlence amaçlı kullanıyorsanız bu aslında bir istektir.

Aradaki ince çizgiyi görün

Bir giderin bir kısmı ihtiyaç olarak sınıflandırılabilirken, diğerleri bir istek olarak sınıflandırılabilir. Market alışverişi ihtiyaçtır çünkü yemek yemeye ihtiyacınız vardır. Ancak ürünleriniz, protein, karbonhidrat ve sağlıklı yağların yanı sıra cips ve soda da alıyorsanız, o zaman bunlardan bazıları ihtiyaçtan çok istektir.

Gerçek ihtiyacı belirleyin

Bizim için gerçekten önemli şeyleri ihtiyaç diye tanımlamıştık, ancak bu ihtiyaç kategorisi içinden seçtiğiniz spesifik seçenek bir istektir. Örneğin, ailenizle veya iş arkadaşlarınızla iletişim kurabilmeniz, ilaçlarınızı sipariş edebilmeniz için bir telefona sahip olmak bir ihtiyaç olabilir.

Ancak tüm bunlar 2000 liralık bir telefonla gerçekleştirilebilir. Yeni bir akıllı telefona binlerce lira harcamayı seçerseniz, bu ekstra masraf aniden bir istek haline gelir.

İhtiyaçtan ziyade istek olan bu seçeneği seçmek her zaman kötü değildir. Örneğin organik gıda satın almak sizin için verdiğiniz paraya değecek etik bir seçim olabilir.

Ama bu bir seçimdir. Hangi harcamaların isteğe bağlı olup olmadığını anlamak, daha etkili bir şekilde ev bütçesi oluşturmanıza yardımcı olacaktır.

Tasarruf Bir İhtiyaç mı Yoksa Bir İstek mi?

Bütçeniz kısıtlıysa tasarruflara veya aşağıdaki gibi uzun vadeli mali hedeflere para yatırmayı bırakmak kolay olabilir:

• Acil durum fonu
• Borç ödemek
• Emeklilik fonu
• Hayat sigortası

Bu tür harcamalar size bir istek gibi gelebilir çünkü bunlar acil bir ihtiyaç değil. Emeklilik için para biriktirmeseniz veya acil durum fonu oluşturmasanız bile bu ay hayatta kalabilirsiniz.

Ancak tasarruf etmek ve borçtan kurtulmak da ihtiyaç olarak değerlendirilmelidir çünkü bunlar uzun vadeli finansal ve kişisel refahınıza yapılan yatırımlardır.

Örneğin hayat sigortası yaptırmak bu ay ihtiyacınız olan bir şey olmayabilir. Ancak beklenmedik bir anda vefat ederseniz, çocuklarınızın masraflarını karşılama zamanı geldiğinde aileniz bu sigortadan gelecek paraya mutlaka ihtiyaç duyacaktır.

Bu nedenle tasarruf yapmak ve borçtan kurtulmak bir ihtiyaç olarak görülmelidir. İster ayda 100 lira, ister 10.000 lira tasarruf ediyor olun, diğer zorunlu harcamalarla birlikte uzun vadeli refahınız için planlamaya da dikkat edilmelidir.

50/30/20 Kuralı

50/30/20 sistemini kullanırsanız harcamalarınız şu şekilde ayrılacaktır:

• Gelirinizin %50’si ihtiyaçlara harcanır.
• Gelirinizin %30’u isteklere harcanır.
• Gelirinizin %20’si tasarruf ve borç ödemek için harcanır.

Bu harcama paylaşımı, pahalı markalar satın almanın veya Netflix’e abone olmanın yanlış bir tarafı olmadığı anlamına geliyor. 50-30-20 bütçeleme kuralı, eve götürdüğünüz maaşın %30’unu istediğiniz şeylere harcamanıza olanak tanır.²

İsteklerinize somut bir değer atayarak aşırı harcama yapmaktan ve borca girmekten kurtulursunuz.

Bütçe oluşturmanın anahtarı, parayı nasıl harcadığınızın daha fazla farkına varmaktır. Bu, imkanlarınız dahilinde harcama yapmanıza ve harcamalarınızın değerlerinize ve önceliklerinize uygun olmasını sağlamanıza olanak tanır.

Harcamalarınızı İsteklere Göre Ayarlamak

Paradan tasarruf etmek için harcamalarınızı azaltmanız gerektiğinde, istekleri ortadan kaldırmak çoğu zaman değişiklik yapmanın en kolay ve ilk adımıdır. Örneğin spor salonu üyeliğinizden vazgeçip egzersiz yapmak için mahallede koşmaya başlayabilirsiniz. Ancak bir şeyin ihtiyaç olması, ona kesinlikle para harcamanız gerektiği anlamına gelmez.

Örneğin, ayda 1000 lira kira ödüyorsanız aşağıdakileri yaparak paradan tasarruf edebilirsiniz:

• Daha küçük bir daireye taşınmak
• Oda arkadaşı edinmek
• Geçici olarak ailenin yanına taşınmak

Veya her gün işe gidip gelmeniz gerekebilir, ancak park ücreti ve benzine para harcamak yerine aşağıdakileri yaparak paradan tasarruf edebilirsiniz:

• Yürüme
• Toplu taşıma kullanmak
• Bir iş arkadaşınız veya komşunuzla araba paylaşımı yapmak
• Bisiklete binme

İhtiyaçlar genellikle bütçenizin en büyük bölümünü oluşturur, özellikle de 50/30/20 kuralını uyguluyorsanız. İhtiyaçlarınızın nasıl göründüğünü yeniden düşünerek aylık harcamalarınızda büyük tasarruflar yapabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Bütçe nedir?

Bütçe, belirli bir dönemdeki harcamalarınıza ilişkin bir plandır. Bütçe gelirinize göre belirlenmeli ve kazandığınızdan daha az harcama yapmanızı sağlamalıdır. Ayrıca birçok insan borçlarını ödemek ve emeklilik için tasarruf etmek gibi hedefleri de bütçelerine dahil ediyor. Kağıt üzerinde, bir excel kullanarak veya bir bütçeleme uygulaması kullanarak bir bütçe oluşturabilirsiniz.

Sıfır bazlı bütçe nedir?

Sıfır temelli bir bütçe, tüm gelirinizi giderlere tahsis eder. Borcunuzu ödemek ve tasarruf etmek de dahil olmak üzere tüm gelirinizin bir amacı olmasını sağlamak için tasarlanmıştır. Tasarruf için geniş bir kategoriye sahip olmak yerine, sıfır temelli bütçeyi kullananlar tasarruflarını acil durumlar, veteriner faturaları, ev onarımları, araba onarımları veya tatiller için tasarruf gibi belirli kategorilere ayıracaklardır.

Temel Çıkarımlar

• İhtiyaçlar, yaşayacak bir yer ve yiyecek yemek gibi, olmadan idare edemeyeceğiniz şeylerdir.
• İstekler, eğlence veya spor salonu üyeliği gibi, sahip olunması güzel ancak kesinlikle gerekli olmayan şeylerdir.
• Satın aldığınız bazı şeyler ihtiyaç gibi görünebilir ama gerçekte istektir çünkü gerçekte ihtiyacınız olandan daha fazlasını arzuluyorsunuz ve kendinizi de buna inandırıyorsunuz.
• 50/30/20 bütçeleme yöntemini kullandığınızda hem ihtiyaç ve isteklere hem de tasarrufa yer açarsınız.

1. Insider. “A Pay-Yourself-First Budget Is a Simple Way To Amp Up Your Savings. Here’s How It Works.” ↩︎
2. Consumer Financial Protection Bureau. “Analyzing Budgets.” ↩︎