Kripto Para Nedir?

6 ay önce
Kripto Para Nedir?

Kripto Para Nedir?

Kripto para, bir blok zincirinde yaşayan bir dijital para sistemidir. Blok zinciri, her işlemin kripto para kullanan bilgisayarlar veya düğümler tarafından doğrulandığı ve güvence altına alındığı yerdir. Kripto para kavramı ilk olarak 1998’de, bunu yapmak için merkezi bir otoriteye güvenmek yerine yeni bir para biçimi yaratmak ve işlem yapmak için kriptografinin kullanılmasından bahseden Wei Dai tarafından dile getirildi.

Bitcoin, en iyi bilinen kripto para birimi ve blok zinciri uygulamasının ilk endüstriyel güç versiyonudur. İlk olarak 2009’da Satoshi Nakamoto tarafından yazılan bir teknik rapor aracılığıyla tanıtıldı.1 Bankalara ve diğer finansal kuruluşlara bağlı olmayan dijital, merkezi olmayan ve güvenli bir ödeme sistemi konsepti popülerlik kazandı.

CoinMarketCap’e göre Kasım 2024 itibarıyla 762 borsada işlem gören 22.000’den fazla kripto para birimi ve 2.7 trilyon doların üzerinde küresel piyasa değeri bulunmaktadır.2 Ethereum, XRP ve Litecoin en iyi bilinen kripto para birimleri arasında yer almaktadır.

Kripto Para Nasıl Çalışır?

Basit bir kripto para birimi işlemi, bir kişiden diğerine gönderilmesini içerir. Kripto paralar sanal “cüzdanlarda” saklanır ve transfer bir cüzdandan diğerine gerçekleşir.

Not Tüm kripto para işlemlerinin, blok zincirinde sabit bir kayıt oluşturan benzersiz bir kriptografik imzası vardır.3

Her cüzdana bağlı bir genel ve özel anahtar vardır. Genel anahtar, kripto para birimleri alabilmeniz için cüzdanınız için bir adres oluşturmak için kullanılır. Cüzdanla birleştirilen özel anahtar, kripto para işlemlerini doğrulamanıza yardımcı olan kriptografik imzayı verir.4

Örneğin, Sami Nida’ya bir Ethereum (1ETH) göndermeye karar verirse, 1ETH Sami’nin cüzdanından alınır ve Nida’nın cüzdanına eklenir. İşlem, alıcının adresi, gönderenin imzası ve taşınacak kripto paranın değeri gibi verileri içeren bir kod parçası olacaktır. İşlem tamamlandığında, bu hareket doğrulanmak veya çıkarılmak üzere Ethereum ağında yayınlanacaktır.

Not
Kripto paralar hükümetler tarafından desteklenmez ve yasal ödeme aracı değildir.5

Dünya çapındaki ağlardaki bilgisayarlar bu istekleri alır ve bunları bir “blok” adı verilen bir şeyde bir araya getirir. Bu makineler daha sonra karmaşık kriptografik sorunları çözerek bloktaki tüm işlemlerin gerçekliğini doğrular. Blok doğrulandıktan veya çıkarıldıktan sonra blok zincirine eklenir. Bunu yapan madenci veya bilgisayar, çabası için ücret alır.6

Önemli Olaylar

Elektronik para kavramı 1990’lardan beri var. Kripto paraların birçok versiyonu yıllar içinde fazla fark edilmeden gelip geçti, ta ki 2009’da Bitcoin ortaya çıkana kadar.

Kripto paraların benimsenmesinde yaşanan bazı aksaklıklardan sonra, artık giderek artan sayıda finansal hizmet sağlayıcısı tarafından kabul ediliyorlar. 2014 yılında, online perakendeci Overstock Bitcoin ödemelerini almaya başladı.7 Visa ve PayPal da kripto para işlemleri yapmak için seçenekler sunuyor.8 9

Not
Kripto para satın almak için sadece 1₺’ye ihtiyacınız var. Ancak, bitcoin’iniz onu edindiğinizden beri değer kazandıysa, değer artışı koşullara bağlı olarak vergilendirilebilir gelir veya sermaye kazancı olarak kabul edilir.

Kripto para satın alma şekliniz yıllar içinde değişti. Binance, BtcTurk veya Paribu gibi ticaret platformları kullanarak ticaret yapmak oldukça kolay hale geldi.

Kripto para yasalarının hala oluşturulmakta olduğunu anlamak hayati önem taşır. Örneğin, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) 2021 yılında kripto varlıkların ödeme aracı olarak kullanılmasını yasaklaması gibi.

Kripto Para Yatırımının Artıları ve Eksileri

Artıları

  • Yüksek getiri potansiyeli
  • Çeşitlendirme sunar

Eksileri

  • Volatilite riski
  • Anlaşılması zor olabilir
  • Değerleme için bir kıstas yok
  • Dolandırıcılık ve sahtekarlığa açık

Artılar

  • Yüksek getiri potansiyeli: Hiçbir garantisi yok, ancak getiriler yüksek olabilir. Bitcoin’in değeri son yıllarda büyük bir büyüme ve oynaklık gördü. 13 yıllık tarihinde, Bitcoin çok yüksek ortalama yıllık getiriler sağladı.10
  • Çeşitlendirme sunar: Kripto para, diğer yatırımlarınızdan farklı olarak portföyünüzü geliştirebilir. Kriptodaki getiriler, hisse senetleri gibi diğer varlık sınıflarıyla ilgisiz görünüyor. Bu nedenle, çeşitlendirici olarak mütevazı miktarda kripto kullanmak, genel getirileri artırabilir veya daha büyük kayıpları önleyebilir.

Eksiler

  • Volatilite riski: Kripto para birimine yatırım yaparsanız, çılgın bir yolculuğa hazır olun. Piyasaya sürüldüğünden beri değeri inişli çıkışlı oldu. Örneğin, Bitcoin’in fiyatı 2017’de ilk kez 1.000 doları aştı, yıl sonuna kadar 19.000 doların üzerinde bir rekor kırdı ve bir yıl sonra neredeyse 3.000 dolara düştü. Ekim 2021’de, kripto para birimi fiyatı neredeyse 66.000 dolara çıktığında yeni zirvelere ulaştı.11
  • Anlaması zor olabilir: Genellikle, yalnızca bildiğiniz şeylere yatırım yapmalısınız. Örneğin, bir hisse senedi satın alırsanız, şirketin ne yaptığını ve nasıl para kazandığını bilmek hayati önem taşır. Kripto para birimini kavramak zor olabilir, çünkü dijitaldir ve elle tutulamaz. Herhangi birini satın almadan önce, blok zincirini ve kripto para biriminin arkasındaki diğer kavramları anlamanız gerekebilir (ve isteyebilirsiniz).
  • Değerleme için bir ölçüt yok: Kripto para biriminin değerini diğer yatırım türleriyle karşılaştırmak için şu anda tek tip bir yöntem yok. Bu, aslında değerinden daha fazla ödeme yapıp yapmadığınızı bilmenizi zorlaştırır.
  • Dolandırıcılıklara ve sahtekarlıklara açık: Anonimlik, karmaşıklık ve değişen kurallar ve yasalar, kripto para birimlerini dolandırıcılıklara ve sahtekarlıklara karşı daha savunmasız hale getirir. CFTC, SEC ve Finans Endüstrisi Düzenleme Kurumu (FINRA) gibi düzenleyici kurumlar, yatırımcılara Ponzi şemaları ve kripto para birimi kullanan diğer dolandırıcılıklar hakkında uyarılarda bulunmuştur.
Not
Kripto para birimi, onu diğer para birimlerine kıyasla benzersiz kılan tek bir önemli şey nedeniyle sıklıkla kötülenmiştir: anonimliği. Bitcoin ve diğer kripto para birimleri yasadışı faaliyetlerde kullanılmıştır. Bu nedenle, kripto para birimlerinin suçluların araçları olduğuna yaygın olarak inanılmaktadır.

Yatırımcılar İçin Anlamı

Kripto para birimi, yüksek riskli yapısı nedeniyle birçok yatırımcı için uygun olmayabilir. Ondan hızlı bir şekilde para kazanabilmenize rağmen, fiyatlar da oldukça değişkendir. Para kazanabildiğiniz kadar hızlı bir şekilde para kaybedebilirsiniz.

Bazıları kripto para birimini kıymetli metaller, özel sermaye, koleksiyonluk eşyalar ve borsada işlem görmeyen diğer yatırımlarla aynı kefeye konmuş bir “alternatif” yatırım olarak düşünebilir.12

Çok paranız ve çeşitli yatırımlarınız varsa, kripto para birimi gibi alternatiflere küçük bir yatırım eklemek portföyünüzü daha da çeşitlendirmenize yardımcı olabilir.

Temel Çıkarımlar

  • Kripto para birimleri, işlemlerin bir blok zincirinde bilgisayarlar tarafından doğrulandığı dijital olarak imzalanmış kod satırlarıdır.
  • Kripto para birimleri itibari para birimleriyle işlem görebilir, ancak henüz Türkiye’de yasal ödeme aracı olarak kabul edilmemektedir.
  • Kripto para birimlerinin işlemler için benimsenmesi giderek artmaktadır ve birçok finansal hizmet sağlayıcısı bunları kabul etmektedir.
  • Büyük getiriler vaat edebilirler, ancak birçok faktör onları riskli bir yatırım haline getirir.
  1. Bitcoin. “Frequently Asked Questions.” ↩︎
  2. CoinMarketCap. “Today’s Cryptocurrency Prices by Market Cap.” ↩︎
  3. Bitcoin. “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System,” ↩︎
  4. Bitcoin. “Vocabulary.” ↩︎
  5. Internal Revenue Service. “Virtual Currencies.” ↩︎
  6. Ethereum.org. “Transactions.” ↩︎
  7. Overstock. “Press Release- Overstock Accepts Bitcoin Internationally.” ↩︎
  8. PayPal. “Buy, Sell, and Hold Crypto With Confidence.” ↩︎
  9. Visa. “Unlocking Crypto Opportunities.” ↩︎
  10. CoinMarketCap. “Bitcoin.” ↩︎
  11. CoinMarketCap. “Bitcoin.” ↩︎
  12. The Journal of Alternative Investments. “Cryptocurrency: A New Investment Opportunity?” ↩︎

İlişkili Yazılar