Türkiye İthalat ve İhracat Bileşenleri ve İstatistikleri

9 ay önce
Türkiye İthalat ve İhracat: Bileşenler ve İstatistikler

Türkiye İthalat ve İhracat: Bileşenler ve İstatistikler

İthalat ve ihracat, yurtdışında satın alınan ve satılan mal ve hizmetlerdir. Bugün, dünyanın dört bir yanından gelen malları market ve perakende mağazalarının raflarında görmeye alıştık.

Türkiye, 2023’de yurtdışından 361 milyar 774 milyon dolar değerinde mal ve hizmet ithal etmiştir. Aynı zamanda, Türkiye 2023 yılında 255 milyar 777 milyon dolar değerinde ihracat gerçekleştirmiştir.1

İthalat ve İhracat Sizin İçin Neden Önemli?

İthalat ve ihracatın hacmi ve doğası herhangi bir ülkenin ekonomisini derinden etkiler ve Türkiye de bir istisna değildir. İthalat ve ihracat bir ülkenin Gayri Safi Yurtiçi Hasılasını (GSYİH), döviz kurunu ve enflasyon ve faiz oranları seviyesini etkileyebilir. Bu da mal ve hizmetleri daha pahalı hale getirebilir veya iş yaratıp yerel üretimi teşvik edebilir. Ayrıca kredi kartı borcu, konut kredisi ve diğer borçlanmalar için ödediğiniz faiz oranlarını da etkileyebilir.

Ticaret Dengesi ve GSYH

Bir ekonomideki ithalat ve ihracatın göreceli değeri, cari denge olarak bilinen bir ölçüyle ifade edilir. Bu ölçü, ithalatın toplam değerinin ihracatın toplam değerinden alınmasıyla hesaplanır.

Bu sayı pozitifse, ihracat ithalatı aşar ve bir ülkenin cari fazlası olduğu söylenir. Tersi durumda, bir ülke ihracatından daha fazla ithalat yaptığında, cari açığı olduğu söylenir.

Cari fazla, bir ülkenin yurtdışında tüketilmek üzere mal, hizmet veya hammadde ürettiğini gösterir.

Buna karşılık, Türkiye uzun süredir büyük bir cari açık ile mücadele ediyor; fakat en büyük cari açık son 25 yılda ortaya çıktı. Ekonomistler ve ticaret uzmanları, açığın ekonomiyi genel olarak etkileyip etkilemediği konusunda ikiye bölünmüş durumda. Sürekli bir açığa karşı çıkanlar, bunun ülkeye üretim işlerine mal olduğuna, ücretleri düşürdüğüne ve ülkenin ticaret rekabet gücünü aşındırdığına inanıyor.

Döviz Kurları, Enflasyon ve Faiz Oranları

Türkiye’nin sürdürdüğü gibi büyük cari açıkların genellikle ekonomileri zayıflattığı düşünülür. Bunun nedeni, yurtdışından mal ve hizmet satın almanın bir ülkeden net bir para çıkışı anlamına gelmesidir; dolarlar esasen mal ve hizmet karşılığında yurtdışına gönderilir.

Not
Ticaretin doların döviz kurunu etkileme şekli karmaşıktır çünkü ekonomide bir para biriminin değerini istikrara kavuşturacak başka şeyler de vardır.

Bir cari açık, teoride, bir para biriminin değerini düşürecek ve ithal malları daha pahalı hale getirecektir. Ancak, bu daha sonra ihracatı daha ucuz hale getirecek ve yurtdışından gelen talebi artıracaktır. Bu şekilde, ithalat ve ihracat nispeten iyi dengede kaldığı sürece, bir ekonomi oldukça istikrarlı bir dengede tutulabilir.

Ancak, bu süreç enflasyona da yol açabilir. Bir ülke ithal mallara (ve özellikle petrol ve gıda gibi temel malzemelere) güveniyorsa ve bunların maliyeti zayıf bir para birimi nedeniyle artıyorsa, o ülkedeki ortalama yaşam maliyeti artacaktır. Bu tür enflasyonu kontrol etmek, bir merkez bankasının ana görevlerinden biridir ve bunu yapmanın ana yollarından biri de faiz oranlarını artırmaktır. Artan faiz oranları, insanları harcamaktan ziyade tasarruf etmeye teşvik eder ve enflasyona fren görevi görür.

Bu, ithalat ve ihracatın ortalama bir kişi için önemli olmasının bir başka yoludur. Yarı iletken ithal etmiyor veya tahıl ihraç etmiyor olabilirsiniz, ancak ihracat ve ithalat arasındaki denge nihayetinde mal ve hizmetler için ödediğiniz fiyatı ve kredi kartınız veya konut krediniz için aldığınız faiz oranını etkileyebilir.

Türkiye İhracatı ve İthalatı

Cari açık son iki 25 yılın çoğunda büyümeye devam etti. 2023 Ocak-Aralık arasında cari açık 2022‘deki aynı döneme göre %3,2 azalarak 105 milyar 997 milyon dolara geriledi.2

Not
Türkiye’de ihracat ve ithalata ilişkin veriler her ay Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanmaktadır. Türkiye’nin mevcut ticari istatistikleri hakkında daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz.

Türkiye’nin ithal ve ihraç ettiği mal ve hizmetler, ülke içi ihtiyaçlara ve dünya ekonomisindeki eğilimlere bağlı olarak aydan aya değişiklik göstermektedir. Ancak, ithalat ve ihracatın en büyük kategorilerinden bazıları her zaman yerini korumaya devam edecektir.

Türkiye’nin İthalat Kalemleri

Türkiye’ye yapılan en büyük ithalat kalemleri (2022):3

  • Petrol, Doğal gaz: 96.5 milyar dolar
  • Makine, Motor, Mekanik aletler: 34.5 milyar dolar
  • Demir ve Çelik: 28.3 milyar dolar
  • Altın, Gümüş, Mücevher, Değerli Taşlar: 23.4 milyar dolar
  • Elektrik, Elektronik Makine, Teçhizat: 21.5 milyar dolar

Türkiye’nin 2022 yılı ithalatındaki 5 ülke:

  • Rusya Federasyonu: 58.85 milyar dolar
  • Çin: 43.3 milyar dolar
  • Almanya: 24.03 milyar dolar
  • İsviçre: 15.34 milyar dolar
  • ABD: 15.23 milyar dolar

Türkiye’nin İhracat Kalemleri

Türkiye’den en çok ihraç edilen ürünler (2023):4

  • Otomativ: 35 milyar dolar
  • Kimyevi Maddeler: 30.5 milyar dolar
  • Hazır Giyim ve Konfeksiyon: 19.2 milyar dolar
  • Elektrik ve Elektronik: 16.2 milyar dolar
  • Çelik: 14.8 milyar dolar

Türkiye’nin 2023 yılı ihracatındaki 5 ülke:

  • Almanya: 18.4 milyar dolar
  • ABD: 12.1 milyar dolar
  • Birleşik Krallık: 11.4 milyar dolar
  • İtalya: 11.2 milyar dolar
  • Irak: 9.7 milyar dolar

Temel Çıkarımlar

  • Türkiye’nin yıllardır süregelen bir ticaret açığı var ve ihraç ettiğinden çok daha fazla mal ve hizmet ithal ediyor.
  • İthalat ve ihracat dengesi GSYİH’yi, döviz kurlarını ve enflasyon seviyelerini etkiler.
  • Türkiye’nin en çok ithalat yaptığı kategoriler doğalgaz ve petrol, otomotiv ve elektronik aletlerdir.
  1. TÜİK “Dış Ticaret İstatistikleri, Aralık 2023” ↩︎
  2. TÜİK “Dış Ticaret İstatistikleri, Aralık 2023” ↩︎
  3. İhracat.co “Türkiye’nin En Çok İthal Ettiği Ürünler” ↩︎
  4. Türkiye İhracatçılar Meclisi “İhracat Rakamları” ↩︎

İlişkili Yazılar