Varlık Balonu: Nedenleri ve Eğilimler

Bir varlık balonu, konut, hisse senedi veya altın gibi varlıkların fiyatının kısa bir süre içinde, ürünün değerinden kaynaklanmayan bir şekilde önemli ölçüde artmasıyla oluşur. Bir balonun ayırt edici özelliği, herkesin mutlaka iyi bir nedeni olmadan belirli bir varlığı satın aldığı bir fenomen olan mantıksız coşkudur. Yatırımcılar gayrimenkul gibi bir varlık sınıfına akın ettiğinde, talebi ve fiyatı artar.¹

Bir varlık balonu sırasında, yatırımcılar bir varlığın fiyatını gerçek ve sürdürülebilir bir değerin ötesinde artırmaya devam eder. Sonunda, fiyatlar düştüğünde ve talep düştüğünde balon “patlar”. Sonuçlar genellikle azalan iş ve hanehalkı harcamaları ve ekonomide potansiyel bir düşüştür. Varlık balonlarının nedenlerini ve tarihsel eğilimlerini anlamak, sizi gelecekteki bir balonu satın almaktan ve kurban olmaktan alıkoyabilir.

Not
Mantıksız coşku, devam eden bir varlık balonunun yaygın bir işaretidir.

Varlık Balonunun Nedenleri

Mantıksız coşkuya ve ardından gelen varlık enflasyonuna üç temel durum katkıda bulunur:

Düşük faiz oranları: Düşük faiz oranları, ucuza borçlanmayı kolaylaştırır ve bu da yatırım harcamalarını artırır. Ancak yatırımcılar bu oranlarda yatırımlarından iyi bir getiri elde edemezler, bu yüzden paralarını daha yüksek getirili, daha yüksek riskli varlık sınıflarına kaydırırlar ve varlık fiyatlarını yükseltirler.²
Talep kaynaklı enflasyon: Bu, alıcıların bir varlığa olan talebinin mevcut arzı aşması durumunda ortaya çıkar. Daha sonra varlığın satıcıları fiyatları yükseltir.
Varlık kıtlığı: Bu, yatırımcılar belirli bir varlıktan herkese yetecek kadar olmadığını düşündüklerinde ortaya çıkar. Bu tür kıtlıklar varlık balonlarının oluşmasını daha olası hale getirir çünkü arz ve talep arasındaki dengesizlik, fiyatların varlığın değerinin ötesine yükselmesine yol açar.³

Varlık Balonu Örnekleri

2005 ABD Konut Balonu

2005’teki gayrimenkul balonu, ipotek destekli menkul kıymetler ve teminatlandırılmış borç yükümlülükleri (CDO’lar) gibi türevleri sigortalamak için kullanılan kredi temerrüt takasları tarafından körüklendi.

Hedge fon yöneticileri, sözde risksiz bu menkul kıymetlere büyük bir talep yarattı ve bu da onları destekleyen ipoteklere olan talebi artırdı. İpoteklere olan bu talebi karşılamak için bankalar ve ipotek brokerleri hemen hemen herkese konut kredisi teklif etti. Bu, konut talebini artırdı ve konut fiyatlarını yükseltti.⁴

Ev inşaatçıları nihayet talebi yakaladığında, konut fiyatları 2006’da düşmeye başlamıştı.⁵ Bu, konut balonunu patlattı ve 2007’de subprime ipotek krizine neden oldu ve bu da 2008’de küresel mali krize yol açtı.⁶ ⁷

2008 Petrol Varlık Balonu

2007 ve 2008 yılları arasında oluşan varlık balonu petrol fiyatlarını etkiledi. Küresel petrol üretimi 2005’ten 2007’ye, kısmen Suudi Arabistan’daki tükenen petrol sahalarındaki düşüş nedeniyle düştü. Aynı zamanda petrole olan talep arttı. Çin, 2007’de günde 870.000 varil petrol kullanarak en büyük tüketicilerden biriydi.

Ortalamanın altında petrol arzı, 2007 sonu ile 2008’in ilk yarısı arasında dramatik fiyat artışlarına yol açtı. Temmuz 2008’e gelindiğinde petrol fiyatları varil başına 145 dolarlık bir rekora ulaşmıştı.⁸

2011 Altın Varlık Balonu

Altın fiyatları 2008’de yükselmeye başladı. Yatırımcılar altını mücevher veya diş dolgusu üretmedeki değeri için değil, küresel mali krize karşı bir korunma aracı olarak satın aldılar. Birçok kişi küresel ekonominin hızla toparlanacağını düşündü. Bu gerçekleşmeyince altın spekülasyonu devam etti ve fiyatlar üç yıl daha yükseldi.

Emtia Ağustos 2011’de ons başına 1.917,90 dolarlık rekor seviyeye ulaştı.⁹ Ancak 2012’de 1.600 doların altına düştü.¹⁰

2017 Bitcoin Varlık Balonu

Bitcoin, dijital bir para birimidir; bilgisayar tabanlı bir parasal değişim biçimidir. Hiçbir hükümet veya merkez bankası onu kontrol etmez, üretmez veya düzenlemez. Eylül 2015’te ABD Emtia Vadeli İşlemler Ticaret Komisyonu Bitcoin‘i bir emtia olarak belirledi.¹¹ 2017’deki stratosferik yükselişi kısmen Japonya Finansal Hizmetler Ajansı’nın onu meşru bir ödeme yöntemi olarak tanımasından kaynaklanıyordu.¹² Japon kriptocular tüm pazarın %60’ını oluşturuyor.¹³

2017’de Bitcoin’in fiyatı Ocak ayının başındaki açılış fiyatından Aralık ayının sonundaki kapanış fiyatına kadar %1300’den fazla arttı. Toplam piyasa değeri yıl başında 16 milyar dolar ve yıl sonunda 229 milyar dolardı.

29 Kasım 2017’de tek bir Bitcoin’in fiyatı 11.500 doların üzerinde rekor seviyeye ulaştı. Saatler sonra yaklaşık 9.600 dolara düştü.¹⁴

Kendinizi Varlık Balonlarından Koruma

Bir varlık balonunun düşük faiz oranları, talep kaynaklı enflasyon ve varlık kıtlığı gibi birkaç temel nedeni olabilirken, dikkat edilmesi gereken en önemli işaretlerden biri mantıksız coşkudur.

Bir varlığın değerinin histeriyi haklı çıkarmadığını düşünüyorsanız, sadece karlı göründüğü için satın almaktan kaçının. Genellikle fiyat yıllarca artmaya devam eder. Sorun, varlık balonlarını ve bunların ardından gelen patlamaları zamanlamada zorluk çekilmesidir.

Bunun yerine, iyi çeşitlendirilmiş bir yatırım portföyü tercih edin. “Çeşitlendirme”, elinizde hisse senetleri, tahviller, emtialar ve hatta hisse senetlerinin dengeli bir karışımı olması anlamına gelir. Hala dengeli olduğundan emin olmak için varlık dağılımınızı ara sıra gözden geçirin. Altında veya hatta konutta bir varlık balonu varsa, bu, o varlık sınıfındaki yüzdesini artıracaktır.

Nitelikli bir finansal planlamacıyla çalışırsanız, mantıksız coşkuya kapılmaz ve varlık balonlarının kurbanı olmazsınız.