Sabit Gelir: Açıklaması, Türleri ve Ekonomiye Etkisi

Sabit gelir, istikrarlı bir nakit akışı sağlayan bir yatırımdır. Yaygın örnekler arasında tanımlanmış fayda sağlayan emekli maaşları, tahviller ve krediler yer alır. Sabit gelir ayrıca mevduatları, birikim hesaplarını, para piyasası fonlarını ve sabit faizli yıllık gelirleri de içerir. Tahvil, yatırım fonları, borsada işlem gören fonlar (ETF’ler) ve sabit getirili türevler aracılığıyla sabit getirili menkul kıymetlere yatırım yapabilirsiniz.

Sabit Gelir Türleri

Sabit getirili yatırımların dört geniş kategorisi vardır. Kısa vadeli ürünler düşük bir getiri sağlar ancak paranızı en fazla birkaç aylığına bağlarlar. Uzun vadeli ürünler daha yüksek oranlar öder ancak paranızı yıllarca yatırıma bırakmanız gerekir.

Kısa Vadeli Sabit Gelir

Kısa vadeli sabit gelirli hesaplardaki faiz oranları, TCMB faiz oranının yansımasıdır. TCMB faiz oranı 2019’da tek haneye indirdiğinde bu ürünler süper düşük faiz oranlarına kavuştu. Daha yüksek getiri elde etmek için birçok bireysel yatırımcı kısa vadeli yatırımlardan uzun vadeli yatırımlara yöneldi. İşletmeler, günlük operasyonlarında için ödeme yapmak için gereken nakit akışını karşılamak amacıyla kısa vadeli krediler kullandılar.

Birikim hesapları: Banka, faiz oranına bağlı olarak size sabit bir faiz oranı öder. Dilediğiniz zaman ekleme veya çıkarma yapabilirsiniz.
Para piyasası hesapları: Banka size biraz daha yüksek bir sabit faiz oranı öder. Karşılığında yatırdığınız minimum tutarı tutmanız gerekir. Bir yıl içinde yapabileceğiniz işlem sayısı sınırlıdır.
Mevduat hesapları: Vaat edilen getiri oranını elde etmek için paranızı kararlaştırılan süre boyunca yatırımda tutmalısınız.
Para piyasası fonları: Bunlar çeşitli kısa vadeli yatırımlara yatırım yapan yatırım fonlarıdır. Kısa vadeli menkul kıymetlere dayalı olarak sabit bir oranda ödeme alırsınız. Bunlara Hazine bonoları ve Eurodolar mevduatları dahildir. Ayrıca geri satın alma anlaşmaları, mevduat sertifikaları ve kurumsal ticari senetler de bunlara dahildir. Bunlar eyaletlerin, şehirlerin veya diğer belediye kurumlarının yükümlülüklerine dayanmaktadır.
Kısa vadeli tahvil fonları: Bu yatırım fonları, büyük ölçüde yatırım yapılabilir şirket tahvilleri olmak üzere bir yıldan dört yıla kadar tahvillere yatırım yapar.

Uzun Vadeli Sabit Gelir

Bu tür bir araç, bir şirket veya devlet ihraççısı ile bir yatırımcı (alacaklı) arasındaki bir borç düzenlemesini yansıtır. Kurumsal ihraçlar için sunulan faiz oranları hazine oranlarının yanı sıra ihracla ilgili kredi riski ve durasyon riskine de bağlıdır.

Yatırım dereceli tahviller genellikle istikrarlı yatırımlar olarak kabul edilir. Bu nedenle genellikle hisse senetleri gibi yüksek riskli varlıklara göre daha düşük getiri sunarlar. Tarihsel olarak tahvil fiyatları, hisse senedi fiyatlarıyla çok az korelasyon sergilemiş, hatta durgunluk dönemlerinde negatif korelasyon sergilemiştir. Ancak son yıllarda bu durum değişti, çünkü iki varlık sınıfı çok daha yüksek düzeyde bir korelasyon sergiledi.

İşte farklı tahvil türleri:

Devlet tahvilleri garantili olduğundan en güvenli olanlardır. En güvenli oldukları için en düşük getiriyi sunarlar. 2019’da ödenmemiş 16,6 trilyon dolar ile ABD Hazine tahvilleri ve tahvilleri en popüler olanlardır.¹
Şirket tahvilleri daha yüksek bir oran sunuyor. Şirketler nakde ihtiyaç duyduklarında ancak hisse senedi çıkarmak istemedikleri zaman bunları satıyorlar. Şu anda bu tahvillerin 8,1 trilyon doları ödenmemiş durumda.
Şirket tahvilleri ve hisse senetlerinin iki melezi vardır. Tercih edilen hisse senetleri, bir tür hisse senedi olmalarına rağmen düzenli temettü öderler. Dönüştürülebilir tahviller, hisse senedine dönüştürülebilen tahvillerdir. Düzenli temettü ödeyen hisse senetleri genellikle sabit getirili tahvillerin yerine kullanılır. Teknik olarak sabit gelirli olmasalar da portföy yöneticileri genellikle onlara bu şekilde davranır.
Eurobond, Eurodolar tahvillerinin ortak adıdır. Bunlar, ihraç edildikleri piyasanın yerel para biriminden farklı bir para birimi cinsinden ifade edilen uluslararası tahvillerdir. Bunun bir örneği, Japonya’da ABD doları cinsinden tahvil ihraç eden bir Avrupalı şirkettir.
Tahvil yatırım fonları, çok sayıda tahvile sahip olan yatırım fonlarıdır. Bu, bireysel yatırımcının tahvil alma ve satma zahmetine girmeden tahvil sahibi olmanın avantajlarından yararlanmasına olanak tanır. Yatırım fonları, çoğu yatırımcının kendi başına elde edebileceğinden daha fazla çeşitlilik sağlar.
Borsada işlem gören fonlar (ETF’ler) bir tahvil endeksinin performansını izler. Yatırım fonları gibi aktif olarak yönetilmiyorlar. Tahvil ETF’leri düşük maliyetlere sahip oldukları için popülerdir.

Sabit Getirili Türevler

Değerlerini sabit getirili ürünlere dayandıran birçok finansal türev vardır. Paranızın daha azını yatırdığınız için en fazla potansiyel getiriye sahipler. Ancak para kaybederlerse, ilk yatırımınızdan çok daha fazlasını kaybedebilirsiniz. Gelişmiş yatırımcılar, şirketler ve finans firmaları bunları kayıplara karşı korunmak için kullanıyor.

Opsiyonlar, alıcıya, üzerinde anlaşılan gelecek bir tarihte, belirli bir fiyattan bir tahvilin alım satımını yapma hakkını verir, ancak bunu zorunlu kılmaz. Tahvil satın alma hakkına çağrı seçeneği denir. Tahvil satma hakkı satım opsiyonudur. Düzenlenmiş bir borsada işlem görürler.
Vadeli işlem sözleşmeleri, katılımcıları işlemi gerçekleştirmeye bağlamaları dışında seçeneklere benzer. Borsada işlem görüyorlar.
Vadeli sözleşmeler, borsada işlem görmemeleri dışında vadeli işlem sözleşmelerine benzer. Bunun yerine, iki taraf arasında doğrudan veya bir banka aracılığıyla ticaret yapılır. Genellikle iki tarafın özel ihtiyaçlarına göre özelleştirilirler.
İpoteğe dayalı menkul kıymetler, değerlerini konut kredisi paketlerinden alır. Bir tahvil gibi, hazine oranlarına ve dayanak varlıklara özgü risklere dayalı bir getiri oranı sunarlar.
Teminatlandırılmış borç yükümlülükleri, değerlerini kurumsal banka kredileri, otomobil kredileri ve kredi kartı borcu dahil olmak üzere çeşitli temel varlıklardan alır.
Varlığa dayalı ticari senetler bir yıllık kurumsal tahvil paketleridir. Temel ticari varlıklara dayanırlar. Bunlara gayrimenkuller, kurumsal otomobil filoları veya diğer ticari mülkler dahildir.
Faiz oranı takası, yatırımcıların gelecekteki faiz oranı ödemelerini (veya tahsilatlarını) takas etmelerine olanak tanıyan sözleşmelerdir. Çoğu zaman, bu düzenleme, sabit faizli bir faiz tahvili akışının bir ödeyicisini (veya alıcısını) ve değişken faizli bir faiz akışının bir ödeyicisini (veya alıcısını) içerir. Swaplar, bir türev bazlı türev olan temel bir faiz oranı swapına ilişkin opsiyonlardır. Genel olarak, takaslar, bilgili yatırımcılar tarafından riskten korunma amacıyla kullanılmalıdır; faiz oranı hareketleri hakkında spekülasyon yapmak isteyen deneyimsiz yatırımcılar tarafından kullanılmamalıdır.
Toplam getiri swapları, bir varlıkla ilişkili nakit akışlarının bir gösterge veya endekse (BIST100 gibi) bağlı başka bir varlıkla değiştirilmesini içermesi dışında faiz oranı swaplarına benzer.

Üçüncü Taraf Sabit Gelirli Ödeme Akışları

Bazı sabit gelir akışları bir yatırımın değerine bağlı değildir. Bunun yerine ödeme üçüncü bir tarafça garanti edilir.

Sosyal Güvenlik Kurumu

Belirli bir yaştan sonra sabit ödemeler yapılabilir. Devlet tarafından garanti edilir ve ödediğiniz bordroya göre hesaplanır. Sosyal Güvenlik Kurumu Fonu tarafından yönetilmektedir.

Sabit Oranlı Yıllık Gelirler

Sabit oranlı yıllık gelirler, üzerinde anlaşmaya varılan bir süre boyunca sabit bir ödemeyi garanti eden bir sigorta ürünüdür. Daha az sayıda işçi emekli maaşı aldığı için her geçen gün bu ürüne olan talep artıyor. Bu ürünün uzun vadede avantaj sağlayabilecek bir çeşidi, değişken yıllık gelirdir. Bazı durumlarda, ilk katkınızla finanse edilen bir hisse senedi sepetine dayalı olarak sigortalanan, üzerinde anlaşmaya varılan sabit bir ödeme akışı sunabilir. Hisse senedi sepeti, hisse senedi piyasasında büyük bir artış olması durumunda yıllık gelirin değerini artırabilir ancak yine de temel düzeyde sabit bir gelir sağlar.

Sabit Gelir Türkiye Ekonomisini Nasıl Etkiler?

Sabit gelir, Türkiye ekonomisini canlı tutan likiditenin çoğunu sağlıyor. İşletmeler büyümek için fon toplamak amacıyla tahvil piyasalarına giderler (kısa vadeli ihtiyaçlar için yine çok yakın vadeli sabit getirili menkul kıymetlerden oluşan para piyasalarını kullanırlar). Günlük operasyonlar için ihtiyaç duyulan parayı elde etmek için para piyasası araçlarını kullanırlar.

Hazine bonoları, senetler ve tahviller diğer faiz oranları için referans görevi görüyor. Hazine borcuna olan talep azaldığında getiriler artıyor. Yatırımcılar daha sonra diğer sabit getirili ürünlerde daha yüksek faiz oranları talep ediyor. Bu, otomobil kredilerinden okul kredilerine ve konut kredilerine kadar her şey için oranların daha yüksek olmasına neden oluyor.

Enflasyon

Düşük faiz oranları enflasyonu tetikleyebilir. Bunun nedeni, çok az malın peşinde çok fazla likiditenin bulunmasıdır. Enflasyonun tüketici harcamalarında ortaya çıkmaması yatırımlarda varlık balonları yaratabilir.

Bazı durumlarda Hazine getirileri gelecekteki ekonomik koşulları tahmin etmek için kullanılabilir. Örneğin, tersine çevrilmiş bir verim eğrisi (kısa vadeli faiz oranları uzun vadeli faiz oranlarından daha yüksek) genellikle bir resesyonun habercisidir ve bu daha sonra kısa vadeli faiz oranlarının hızla düşmesine (TCMB’nin teşvik ettiği) ve uzun vadeli faiz oranlarının sürekli olarak düşük olmasına yol açabilir – ekonomik bir iyileşme sağlanana kadar toparlanma ve enflasyon işaretleri ortaya çıkmaya başlar. Oranlar düştüğünde, ipotek faiz oranları gibi ekonomideki diğer faiz oranları da düşer. Bu da gayrimenkul talebini etkiler. Dolayısıyla, faiz oranındaki değişiklikler ekonomiyi dalgalandırabilir ve tüketici fiyatlarını etkileyebilir.

Türk Lirasının Değeri

Hazine borcuna olan talep Türk lirasının değerini etkileyen önemli bir faktördür. Çünkü hazine borcu Türk lirası cinsindendir. Bu arada, güvenli bir liman yatırımı olarak, özellikle istikrarsız zamanlarda yurt içi ve yurt dışındaki riskten kaçınan yatırımcıların gözdesidir. Bu durum, 2008’deki durgunluğun ardından, TCMB’nin benzeri görülmemiş derecede niceliksel genişleme içeren genişletici para politikasının hazine tahvillerine ve diğer yüksek kaliteli borçlanma araçlarına olan talebin artmasına neden olduğu dönemde açıkça görüldü.